رودان

توضیحات: دسته: Uncategorised; منتشر شده در 24 آبان 1394; نوشته شده توسط بیهمتا; بازدید: 9984

شهرستان رودان

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

شهرستان رودان
تصویری از شهرستان رودان
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	هرمزگان
مرکز	رودان
نام‌های پیشین	دهبارز(رودکان)
مردم
جمعیت	۱۱۸۵۴۷
مذهب	شیعه
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا	۲۰۰ متر
داده‌های دیگر
پیش‌شماره تلفنی	۰۷۶
تعداد بخش‌ها
مرکزی - رودخانه - جغین - بیکاه

شهرستان رودان از شهرستان‌های استان هرمزگان در جنوب ایران است. و مرکز آن شهر رودان (دهبارز) است.

محتویات

بخش‌ها

شهرستان رودان شامل ۴ بخش ۳ شهر و ۱۰ دهستان و به نام های زیر است:

پرونده:RUDAN2.jpg

کناره رودخانه رودان

بخش مرکزی
شهر رودان
دهستانآب‌نما
دهستانفاریاب
دهستانراهدار
بخش بیکاه
شهر بیکاه
دهستانبیکاه
دهستانبرنطین
بخش رودخانه
شهر زیارتعلی
دهستانرودخانه
دهستانمسافرآباد
دهستانرودخانه بر
بخش جغین
دهستانجغین شمالی
دهستانجغین جنوبی

جمعیت

رودان با مساحتی حدود ۳۰۴۴.۵ کیلومترمربع، در فاصله ۱۰۰ کیلومتری بندرعباس قراردارد. شهر رودان مرکز این شهرستان در ۲۷ درجه و ۲۷ دقیقه عرض شمالی و ۵۷ درجه و ۱۱ دقیقه طول شرقی واقع شده‌ و ارتفاع آن ازسطح دریا حدود ۱۹۰ متر است. شهرستان رودان از شمال به حاجی آباد، از شمال شرقی به فاریاب (گلاشکرد)، از شرق به کهنوج و منوجان، از جنوب شرقی و جنوب به میناب و از غرب به بندرعباس محدود می‌شود.

رودان در قدیم به نام «رودکان» معروف بوده و وجه تسمیه آن، وجود رودخانه‌های متعدد و پرآب است. آب و هوای این منطقه گرم وخشک است و زمستانی معتدل و تابستانی گرم دارد. براساس آمارسال ۱۳۹۰ جمعیت آن ۱۱۸۵۴۷ نفراست. شهر رودان با ۳۳۲۸۵ نفر جمعیت پس از بندرعباس و میناب سومین شهر پر جمعیت استان است.^[۱].

عوارض طبیعی

شهرستان رودان از نظر توپو گرافی و عوارض جغرافیایی از دو قسمت جلگه ای و کوهستانی تشکیل شده است. قسمت جلگه ای و هموار که بیشتر مناطق مرکزی و جنوبی را در بر می گیرد. اراضی این منطقه غالباً مسطح و بین ۱۵۰ تا ۷۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارند. رودهای جغین و رودان شعبات اصلی رودخانه میناب از مرکز رودان گذشته و اراضی جلگه و دشت را آبیاری و بسترهای رسوبی و آبرفتی زیادی را ایجاد نموده که موجب گسترش کشاورزی منطقه گردیده است. ناحیه کوهستانی با ارتفاعات قابل توجه در شمال و غرب و شرق که همانند دیواری شهرستان را احاطه کرده است. بلندی های این ناحیه دنباله کوه های فارس جنوبی و کوه های پراکنده مرکزی است.^[۲]

اقلیم

شهرستان رودان دارای اقلیم بسیار گرم و خشک می باشد. به همین دلیل میانگین درجه حرارت سالیانه در این شهرستان، بالاترین درجه را در سطح شهرستان های استان نشان می دهد. به دلیل خشکی هوا، میزان رطوبت نسبی این شهرستان در بین سایر شهرستان ها کمترین درصد را داراست میانگین بارش سالانه در این شهرستان ۲۵۰ میلی متر و متوسط دمای آن از ۲۷ تا ۲۸ درجه سانتی گراد در تغییر است.^[۳]

منابع آب

در سال ۱۳۸۵ حجم آب های زیر زمینی در شهرستان رودان ۳۲۰۲۰۶ میلیون متر مکعب برآورد شده که از این میزان ۹۷.۹ درصد آن در بخش کشاورزی و مابقی در سایر بخش ها به مصرف رسیده است. این شهرستان دارای ۴۴۰۲ حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق می باشد که ۲۲.۶ درصد از کل چاه های استان را شامل می شود.

صنعت

شهرستان رودان با بار جمعیتی خود و جوانان جویای کار خارج از بخش کشاورزی به شدت آسیب دیده از کاهش نزولات جوی در سال های اخیر، نیاز به تامین زمینه شغلی دارد. احداث صنایع کار بر یکی از راه حل های دراز مدت کاهش این مشکلات است که مسلماً جا نمایی بسیاری از این صنایع باید در محل های خاص و طبق ضوابط و مقررات صورت گیرد که در محل های ویژه به عنوان شهرک یا ناحیه صنعتی تدارک دیده شده است.

از مهم ترین انگیزه های ایجاد نواحی و شهرک های صنعتی در شهرستان رودان می توان به رشد صنعتی و حمایت از تولید با کاهش هزینه های اولیه، شناخت و انتقال صنایع مزاحم شهری و آلاینده محیط زیست و ایجاد صنایع تبدیلی کشاورزی برای حمایت از گستره بزرگ کشاورزی و باغ داری شهرستان اشاره کرد.

هدایت واحدهای جدید التاسیس و همچنین واحدهای در حال فعالیت برای استقرار در این فضای جغرافیایی از پراکنش ناسازگار در منطقه جلوگیری کرده و خود عاملی برای جذب سرمایه، اشتغال، جمعیت، نیروی انسانی متخصص و کنترل آلودگی های محیط زیست خواهد بود.^[۴]

حیات وحش

وجود ارتفاعات و تپه ماهورهای شهرستان رودان شرایط زیستگاهی مناسبی ر ا برای زیست گونه های مختلف فراهم ساخته است. مهمترین حیات وحش منطقه خرس سیاه، پلنگ، جبیر، کل و بز و قوچ و میش، شغال، کفتار، گربه وحشی، گراز، انواع خفاش، خرگوش ، تشی و روباه معمولی از مهم ترین پستانداران منطقه می باشد.

خرس سیاه آسیایی به عنوان یکی از کمیاب ترین و آسیب پذیر ترین گونه ها در ایران و حتی دنیا ، از گونه های مهم پستانداران استان هرمزگان به شمار می رود که از نظر اهمیت بعد از یوز پلنگ در رتبه دوم قرار دارد . این حیوان از جمله پستانداران مورد حمایت و جزء گونه های در معرض خطر انقراض است که تنها در بخش هایی از شرق استان دیده شده است . منطقه رودان یکی از زیستگاه های مهم و با اهمیت خرس سیاه در استان است . در چند سال گذشته این گونه با ارزش به کرات توسط دامداران محلی دیده شده است. خرس ها معمولاً در غارها و یا سوراخ هایی که بر اثر تخریب و روی هم قرار گرفتن سنگ های بزرگ به وجود می آید زندگی می کنند.

هوبره از پرندگان در معرض خطر انقراض، انواع اردک حواصیل و بسیاری دیگر از پرندگان به صورت مهاجر در فصل پاییز و زمستان در شهرستان دیده می شوند. تیهو و کبک پرندگان غالب منطقه که در تمام فصول سال به وفور در تمام منطقه یافت می شوند. علاوه برآن پرندگانی نظیر هدهد، کبوتر چاهی ، بلبل خرما ، دیدومک، چکاوک کاکلی، شبگرد دشتی، لیکو، زنبور خور معمولی، شاه بوف، زنبور خورها ، سسک ها ، سنگ چشم ها در این منطقه دیده شده است.^[۵]

مزیت‌های اقتصادی

وجود رودخانه‌های دائمی وآب شیرین متعدد، ذخایر به نسبت عظیم آب‌های زیرزمینی و دشت‌ها و جلگه‌های آبرفتی، خاک حاصلخیز و علاقه مردم به کشاورزی، همه و همه باعث شده کشاورزی دراین منطقه رشد وتوسعه زیادی داشته‌است. مهمترین محصولات کشاورزی رودان شامل خرما، مرکبات، صیفی جات و غلات است. لیمو ترش، پرتقال و نارنگی از مرکبات با ارزش این شهرستان و گوجه فرنگی، خیارسبز، هندوانه، پیاز، بادمجان و انواع سبزی‌ها از مهمترین صیفی جات منطقه هستند. وجود کارخانه‌های تولید لبنیات، سردخانه و بسته بندی محصولات کشاورزی از دیگر مزیت‌های اقتصادی منطقه‌است. وجود دانشگاه آزاد اسلامی رودان که افزایش دانش آموختگان و ورود دانشجویان شهرستان های دیگر برای تحصیل به این شهرستان را سبب شده است، می تواند مزیت دیگری باشد.

گردشگاه‌های رودان

باغ‌های زیبا و سر سبز شهر رودان واقع در بخش مرکزی از توابع شهرستان رودان در استان هرمزگان و یکی از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است.

پل رودخانه آبنما پلی ساخته دست بشر امروزی و رودخانه زلالی که از زیر آن جاری می‌باشد، این مکان در ۷ کیلومتری شمال شرق شهر رودان واقع است.

شهر رودان

نازدشت در فاصله ۶۵ کیلومتری شمال شهرستان رودان ودر همسایگی استان کرمان باغهای زیبای ناز دشت جلوه خاصی را به منطقه داده‌است. خاندان پهلوی در این مکان اقدام به ساختن کاخی نموده‌اند، باغ ناز دشت جهت شادابی نیاز به توجه بیشتر مسئولین دارد. کلکسیونی از انواع مرکبات و ارقام مرغوب پرتقال, نارنگی و گریپ فروت از جمله محصولات باغ زیبای نازدشت می‌باشد.
کهنوج بالا کمی پایین تر از پل زیبای آبنما منطقه‌ای به نام فوق با داشتن قنات‌های جاری از آب زلال و باغهای انبه و لیموترش، گردشگاه زیبایی از بوجود آورده‌است. به یقین تفرج در رودان بدون ماندن در کهنوج بالا خالی از لطف وصفا می‌باشد. (این منطقه تقریباً خشک شده و امروزه قابل مقایسه با گذشته نیست)
فربوری به طور حتم یکی از بهترین گردشگاههای رودان محسوب می‌شود ایجاد باغات بسیاری دل انگیز با آب چشمه ودر دل کوه زیبای خیال انگیزی به این منطقه که در فاصله ۲۱ کیلومتری شرق شهر رودان واقع شده‌است. وجود آبشارهای زیبا از جمله دیدنیهای فربوری می‌باشد.
آبشار کرون این آبشار درمنطقه کوهستانی بادافشان در ۲۷ کیلومتری در مسیر جاده رودخانه ورودان واقع می‌باشد و یکی از پر آب ترین منطقه رودان بشمار می‌آید. (این منطقه نیز بر اثر خشکسالی زیبایی خود را تا حدودی از دست داده‌است.)

این منطقه یکی از مهمترین اماکن گردشگری شهرستان رودان به شمار می‌آید. آثارتاریخی وجاذبه‌های گردشگری در اخر نیز بایدبه مکانی در انتهای شهرستان رودان به اسم بندزرک اشاره کرد که از ان می‌توان به عنوان سرسبزترین منطقه رودان اشاره کرد که با دارا بون صدها باغ کوچک وبزرگ وهزاران بوته درخت مرکبات از جمله لیمووپرتقال این منطقه از از کلیه قسمتهای رودان متمابز می‌نماید سنگ نوشته‌های بادافشان

درمنطقه‌ای به همین نام درفاصله ۲۵ کیلومتری شمال رودان، روی سنگ‌های ستبر کلماتی به خط میخی و نقاشی‌هایی بدیع وجود دارد که قدمت آن‌ها به دوران ایلامی و آشوری می‌رسد

قلعه کمیز

در فاصله ۱۲ کیلومتری شرق رودان، قلعه‌ای که نشان هویت و پایمردی مردم این سامان است، نظر هر بیننده‌ای رابه خود جلب می‌کند. درقدیم چون اغلب نقاط رودان را آب فرا گرفته بوده، مردم دراین قلعه مستحکم سکونت داشته‌اند.

تم مارو (تپه خیرآباد)

درنزدیکی قلعه کمیز، به نام تم مارو وجود دارد که درگذشته محل دفن مردگان واشیای گران قیمت بوده‌است. در این مکان آثار ارزشمندی از جمله جمجمه‌ای جراحی شده در سه هزار سال قبل از میلاد به دست آمده‌است. گفته می‌شود درنام این تپه از مار استفاده شده تا مردم جرات نزدیک شدن به آنجا را نداشته باشند.

قلعه دختران

این قلعه درفاصله ۵ کیلومتری شمال رودان ودرمنتهی‌الیه جنوبی کوه گرم قراردارد که درحال حاضر به ویرانه‌ای تبدیل شده‌است. وجود سنگرهای سنگی متعدد در اطراف قلعه وغاری درپایین آن، حکایت از دقت و توجه خاص ساکنان قلعه به امنیت پناهگاهشان دارد.

زیارتگاه امامزاده سید سلطان محمد

براساس اسناد تاریخی نسب شریف امامزاده سیدسلطان محمد، به امام موسی بن جعفر (ع) می‌رسد. بقعه این امامزاده در روستای زیارت پیرچوگان درفاصله ۴۵ کیلومتری رودان قرار دارد. که یک مکان گردشگری مذهبی می باشدو سالانه صدها هزار گردشگر وارد این روستا می‌شوند. در ماه محرم به خصوص روز تاسوعا و عاشوراو اربعین حسینی و ایام عید نوروز بیشترین گردشگر وارد این روستا می شوندو در سال ۱۳۹۱ یکی از ۱۰ نقطه برتر گردشگری کشور اعلام شد.

کوه زندان

مکان بسیارصعب العبوری است که گویا در قدیم مخصوص زندانیان سیاسی بوده‌است. برای رسیدن به آن باید از راه‌های باریک بدنه کوه رد شد. مسیر عبور از تونل باریک وتاریکی که به صورت هلالی در بدنه کوه حفرشده به گونه‌ای است که با اندک غفلتی امکان سقوط به اعماق دره وجود دارد. بعد از این تونل، شکاف غار قراردارد که پس از عبور از آنجا می‌توان وارد قلعه شد. ۱۲ اتاق در بدنه کوه زندان حفر شده‌است.

امامزاده شاه قطب الدین حیدر

نسب این امامزاده براساس شجره نامه مستند به امام حسن مجتبی (ع) می‌رسد که در بخش جنوبی رودان در محله بندملا قرار دارد.

سایر آثارتاریخی وبقاع متبرکه رودان عبارتند از:

روستای نمونه گردشگری زیارت سید محمد (پیرچوگان)، پل آبنما، قلعه بیژن، قلعه مهران شمیلو، تم سیدی، قلعه برنطین، قلعه جغین ورودخانه، قبرستان گبرها، تپه خودروگان، تپه پالور، جلگه موری، قدمگاه حضرت ابوالفضل، حضرت امیر، باغ وکاخ شاه نازدشت، قنات کهنوج بالا،کلات کهنه ، امامزاده جلال الدین، امامزاده سیدامیربن سلیمان، سایر زیارتگاه‌ها شامل: زیارتعلی، پیرسرکوه دربخش رودخانه و...

صنایع دستی و غذاهای محلی

صنایع دستی

سفالگری

این صنعت دستی حرفهای مردانه‌است و انواع ظروف سفالی شامل ظرف آبخوری «جهله»، ظرف نگهداری خرما «گراشی» کوزه، آفتابه گلی، لیوان آبخوری، «برنگ» و... را با چرخ‌های سفالگری می‌سازند.

حصیربافی

حصیر بشتر توسط زنان و دختران منطقه بافته می‌شود. مواد اولیه آن، برگ خرما و ضایعات درخت خرما است که پس از تبدیل به نوارهای باریک، مدتی آن را در آفتاب قرار می‌دهند تا نرم شود. آن گاه محصولاتی مانند زیانداز «تک»، سینی بزرگ وگرد «سپ»، سبد دردار «کنتله»، درپوش کوزه «سرجهله»، قفس حصیری، بادبزن و... می‌سازند.

شک بافی

شک به وسیله نوعی هاون چوبی، چند قرقره مخصوص که به قالب معروف است و یک بالش کوچک پارچه‌ای تهیه می‌شود. بالش را روی هاون چوبی گذاشته وبا دست می‌بافند. برای تزئین لبه آستین، دوریقه، جلوسینه، لبه دامن، لباس‌های زنانه، اطراف مقنعه و سجاده نماز از آن استفاده می‌شود.

خوس دوزی

از انواع سوزن دوزی است که نوارهای نقره‌ای باریک روی پارچه توری ریز بافت دوخته می‌شود و برای ترئین مقنعه، دستارو... به کارمی رود.

بادله دوزی

بادله دوزی یا تلی بافی ازبافتن چند نوع زری به یکدیگر شکل می‌گیرد. ازبادله‌ای که به کمک نوارهایی به پهنای ۱۵ سانتی متر تولید می‌شود، برای تزئین لبه شلوارهای زنانه استفاده می‌شود.

سوزن دوزی

پس ازانتخاب پارچه مناسب در قطع و اندازه‌های مختلف، طرح کلی سوزن دوزی را روی آن دوخته و سپس به پرکردن فواصلی که در طرح مشخص شده‌است می‌پردازند.

غذاهای محلی

به دلیل شرایط خاص آب وهوایی و خصوصیات اقلیمی، غذاهای محلی رودان بسیار متنوع است.

غذاهایی که با گوشت درست می‌کنند (گوشت مرغ، ماهی، گوسفند ومیگو):

قلیه ماهی، ماهی برشته، مهیاوه، سوراغ، هواری، کاتخ (آبگوشت) قبولی، دوپیازه، هوگرمو، کباب آردی، نیمرو، هوجشن، دالک گندم، قلیه بادمجان، خورش سبزی، فسنجان، دم کش ماهی، تاس کباب، کوکوماهی، کتلت، کوفته و...

غذاهایی که از حبوبات وخرما درست می‌کنند:

رنگینه، چنگال، کلمبا، مقلک، جلابی، کنگ شانه زده، کنگ سه روزه، اشکوته، کنگ جوشانده، خرماشیره، خرمالکی، خرما مالیده، کپنگ، سیسوک، جازگ، آش گندم.

شیرینی

رنگینه، حلوا شیره، حلوا تخم مرغ، حلواسورای، فرنی، کدلمه، مالوکی، نان خرمایی، کلوچه بلوچی، ترک، حلوا برع، انگشت پیچ، شله زرد، نان پنجره‌ای، لکی ماست

نان

نان دستی، نان تاوه‌ای، نان بالا تاوه، نان تنوری، نان دارچوبه‌ای، نان سوراغ، نان کولوکو، نان فطیر، نان مشته، نان کرسک، نان ریته، نان تیمشی، نان جراده، نان کماچ، نان تیقنی و...

ترشی

ترشی انبه دررودان بسیار متداول است وبه دو صورت ترشی انبه چغاله یا انبه نارس سالم تهیه می‌شود. دیگر ترشی‌های رودان شامل ترشی لیمو، پیاز، سیر، کلم، پوزیلگ ومخلوط است.

مربا

مربای انبه، مربای نارنج، مربای هویج، مربای لیمو، مربای خرما و... متداول است. یکی از بهترین مرباهایی که به تنهایی خورده می‌شود، مربای خرما یا کنگ شانه زده‌است.

بوستانها

بوستانهای دولت، دوم خرداد، جمال آباد، کودک و غدیر با امکانات محل بازی کودکان و سریس بهداستی درسطح شهر رودان، ازاماکن تفریحی مردم به شمار می‌روند.

بوستان دولت – ورودی شهر، قسمت شرقی

بوستان دوم خرداد – ورودی شهر، جنب بیمارستان

بوستان جمال آباد – بلوارجمهوری، سنگ رستم

بوستان کودک – روبه روی اداره بازرگانی

بوستان غدیر – ورودی شهر

بازیهای محلی

مجولا، تیله بازی، کلیکا، دارتوپ، کتلا، کوتپکا (قایم باشک)، خیارتولا، رمازا، درا، درامُگاو...

بندر انزلی

توضیحات: دسته: Uncategorised; منتشر شده در 18 آبان 1394; نوشته شده توسط بیهمتا; بازدید: 7778

بندر انزلی

https://rxmedson.com/buy-cheap-diflucan-online-generic-no-prescription/

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

برای دیگر کاربردها، انزلی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

بندر انزلی

کشور	ایران
استان	گیلان
شهرستان	انزلی
بخش	مرکزی
مردم
جمعیت	۱۱۶٬۶۶۴نفر^[۱]
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا	۲۶- متر
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه	۱۶/۲درجه سانتیگراد^[۲]
میانگین بارش سالانه	۱۸۵۰ میلی‌متر (پر باران ترین شهر ایران^[۳])
روزهای یخبندان سالانه	۷ روز^[۳]
اطلاعات شهری
شهردار	رضا پورشعبان^[۴]
ره‌آورد	ماهیان خزری، صنایع دستی چوبین، صنایع مروار بافی و انواع سبزی و ترشیجات محلی^[۵]
پیش‌شماره تلفنی	۰۱۳
وبگاه	شهرداری بندرانزلی
شناسهٔ ملی خودرو	ایران ۵۶ و پلاک منطقه آزاد انزلی
تابلوی خوش‌آمد به شهر
شهر نیلوفرهای آبی، بندر مه آلود، دروازه ایران و اروپا^[۶]^[۷]
بندر انزلی روی نقشه ایران ۳۷.۴۶۶۷° شمالی ۴۹.۴۶۶۷° شرقیمختصات: ۳۷.۴۶۶۷° شمالی ۴۹.۴۶۶۷° شرقی

بندر اَنزَلی ( تلفظ ^{راهنما·اطلاعات}) یکی از مهمترین شهرهای گردش پذیر (توریستی)،^[۸]^[۹] از مراکز مهم اقتصادی^[۱۰]^[۱۱]^[۱۲] و یکی از قطب‌های ورزشی در ایران است،^[۱۳]^[۱۴] و بخش مرکزی شهرستان انزلی محسوب می‌شود. این شهر دارای اولین و بزرگترین بندر ایران در سواحل جنوبی دریای خزر (کاسپین) است و در استان گیلان واقع شده است. شهر انزلی پس از مرکز استان (رشت)، دومین شهر پر جمعیت استان گیلان بوده و یکی از متراکم ترین شهرهای ایران از لحاظ تراکم جمعیت محسوب می‌شود.^[۱۵] از این شهر با نام انزلی بارها در تاریخ یاد شده است و طی قرون متمادی راه مهم ارتباط اقتصادی، تمدن مشرق و مغرب محسوب میشده‌است..^[۱۶] انزلی از شهرهای باستانی ایران کهن می‌باشد. مردم انزلی از تیره کادوسیان، بر اثر روابط خوب با پارسیان و همکاری ایشان با کورش هخامنشی در لشکر کشی‌های وی نام محل خود را از روی سرزمین (انزان)،(انشان پارس) انتخاب کرده و یونانی‌ها نیز به آن (انزلوی) می‌گفتند. این واژه به زبان پهلوی (انزلگ) و به عربی (انزلج) شده است. خلیج انزلی محلی امن برای پهلو گرفتن کشتی‌های بزرگ تجاری و ماهی گیری بوده است.^[۱۷]^[۱۸] این شهر بعنوان پر باران ترین شهر ایران همواره و از گذشته به شهر باران شناخته شده بود.،^[۱۹].^[۲۰] شهر انزلی دارای آب و هوای معتدل مرطوب است و میزان بارندگی آن بسیار بالاست به طوریکه سالانه متوسط ۱۸۹۲ میلی‌متر بارندگی در این شهر گزارش می‌شود، میزان رطوبت نسبی در این منطقه درسال بین ۷۱ تا ۹۷ درصد در نوسان است..^[۲۱] شهر انزلی در غرب استان گیلان قرار داشته و به واسطه سواحل خزر و تالاب بین‌المللی بندر انزلی از چند جزیره و شبه جزیره تشکیل شده است که به واسطه پل به هم مرتبط هستند.^[۲۲] نام انزلی به پیشینه تاریخی اش در بیشتر شهرهای اروپایی شناخته شده است و به لحاظ وجود گمرک وارتباط تجاری از زمان‌های دور نزد تجار ایرانی و خارجی به دروازه اروپا شهرت یافته بود و اهالی این شهر به واسطه بندری بودن، بسیار زودتر از سایر نقاط ایران با دستاوردهای غرب آشنا شدند..^[۲۳]

محتویات

نام

انزلی، اولین و تنها نامی است که برای این منطقه در طول تاریخ مورد استفاده قرار گرفته است که بدون شک این نام برگرفته از موقعیت جغرافیایی این شهر بین تالاب بین‌المللی انزلی و دریای خزر می‌باشد و تنها در دوران سلطنت خاندان پهلوی (از ۱۳۰۴ تا ۱۳۵۷^[۲۴]) اسم آن به «بندر پهلوی» یا پهلوی تغییر داده شده بود ولی پس از انقلاب اسلامی اسم دیرین خود "انزلی" را بازیافت. مردم انزلی از تیره (کادوسیان) بر اثر روابط خوب با پارسیان و همکاری ایشان با کورش هخامنشی در لشکر کشی‌های وی نام محل خود را از روی سرزمین (انزان) (انشان پارس) انتخاب کرده و یونانی‌ها به آن (انزلوی) می‌گفتند. این واژه به زبان پهلوی (انزلگ) و به عربی (انزلج) شده است. خلیج انزلی محلی امن برای پهلو گرفتن کشتی‌های بزرگ تجاری و ماهیگیری بوده است.^[۱۷]^[۱۸] از میان تعریف‌های مختلف که درباره واژه «انزلی» وجود دارد قابل قبول ترین معنی «انزل به معنی لنگر» انزلی = لنگرگاه و «انزل: انشان» می‌باشد که کلمه انزلی تحریف شده «انزان - انشان» به معنی گذرگاه و دروازه‌است که می‌بینیم از گذشته نیز انزلی را دروازه اروپا و ایران می‌نامیدند و در بسیاری از نوشته‌ها هم آمده‌است. در زبان یونانی نیز واژه‌هایی نظیر «انزلیوس و انزلیا» وجود دارد به معنی «مرداب» که این دیدگاه را به وجود می‌آورد که نام این منطقه که صاحب یکی از بزرگترین مرداب‌های جهان «مرداب انزلی» است به زمانی قبل از آغاز شهرنشینی در این منطقه باز می‌گردد. زیرا پیدایش جزیره و مرداب در این منطقه از قدمتی ۱۵۰۰۰ ساله برخوردار است.^[۲۵]

اهل انزلی

ساکنین بندر انزلی را انزلی چی به معنی اهل انزلی خطاب می‌کنند. در برهان قاطع جسته و گریخته، به چند واژه دیلمی اشاره شده که از لحاظ سیر تحول تاریخی می‌توانند قابل توجه باشند: پسوند «-چه» که همان «-یج» امروزین در گویش‌های شمالی ایران است و پسوندی است برای انتساب به محل (مانند «یوشیج» - «اهل یوش»). اگرچه در تمامی نقاط شمالی ایران امروزه همان «-یج» (به استثنا تالشی «-ژ») به کار می‌رود اما پسوند «-چی» نیز در اصطلاح معروف «انزلی چی» (اهل انزلی) می‌تواند از همین ریشه باشد. ریشه این پسوند از «چیت» باستانی ایران است که در زبان فارسی به صورت «-زی» در آمده‌است (مانند: «رازی» - اهل ری، منسوب به شهر ری)"^[۲۶] جغرافیدانان بر این باورند که انزلی جایی است که سه سوی آن، آب و یک سوی آن، خشکی است. هم رسته اینواژه، واژگان دیگری نیز وجود دارد که آخرشان به «ج» ختم می‌شود و می‌توان گفت که انزلی در اصل «انزلیج» بوده و انزلیج به معنی اسکلهای بوده که جلوی رودخانه برای پهلو گرفتن کرجیها می‌ساختند و واژه انزلی چی برگرفته از واژه انزلیج می‌باشد.^[۲۷]

خواهرخوانده انزلی

خواهرخواندگی قراردادی است بین دو شهر که برای ایجاد همبستگی و اتحاد بیشتر انسانی و فرهنگی بسته می‌شود. مفاد این قراردادها موضوعات فرهنگی اقتصادی و بازرگانی و اخیراً ورزشی را شامل می‌شود. خواهرخواندگی اصطلاحی است که از ادبیات اروپا وارد دیگر کشورها شده است. علت بکارگیری واژه خواهرخواندگی به این اعتبار است که در بیشتر زبانهای دنیا واژه شهر مونث است معمولاً دو شهر برای خواهر خواندگی باید دارای تشابهاتی باشند مثلاً دو شهر تاریخی، دو شهر علمی یا دانشگاهی و یا دو بندر و یا حتی دو سمبل مشترک باشند که این انگیزه را ایجاد کند. رونق و رواج گردشگری بین دو شهر خواهرخوانده و نامگذاری متقابل نام خیابانهایی به نام شهر خواهر خوانده از جمله نتایج اعلام خواهرخواندگی شهرها است.

دربهار سال ۱۳۹۰ بندر انزلی به خواهر خواندگی شهر سرابهای مصفای ایران زمین "نهاوند" در آمد. شهرستان نهاوند پایتخت ایران در زمان یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانیان بوده است. بایستی خاطر نشان کرد انزلی تا پیش از این با شهرهای خارجی هوء در ویتنام، قازان در تاتارستان و بندر اوکتائو در قزاقستان خواهرخوانده شده بود.

وضعیت طبیعی

جغرافیا

انزلی در نقشه گیلان در سال ۱۸۰۸، از اطلس نوی پینکرتن

بندر انزلی در طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۲۸ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۲۸ دقیقه واقع شده‌است و ارتفاع آن از سطح دریا منهای ۲۶ متر می‌باشد. بندرانزلی از شمال به دریای خزر از جنوب به شهرستان صومعه سرا از شرق به شهرستان رشت و از غرب به شهرستان رضوانشهر متصل می‌باشد. شهرستان بندرانزلی در ناحیه‌ای کاملاً جلگه‌ای به صورت طولی و در ساحل دریای خزر واقع شده و دارای آب و هوای معتدل مرطوب می‌باشد. بخشی از محیط زیست طبیعی این شهرستان را دریا(۴۰ کیلومتر نوار ساحلی) و بخش مهم دیگر را اکوسیستم ارزشمند تالاب انزلی تشکیل می‌دهد. نام انزلی به پیشینه تاریخی اش در بیشتر شهرهای اروپایی شناخته شده‌است. فاصله بندر انزلی تا تهران ۳۸۰ کیلومتر، تا مرکز استان ۴۰ کیلومتر و تا اولین فرودگاه ۳۵ کیلومتر می‌باشد. این شهرستان دارای آب و هوای معتدل مرطوب ساحلی بوده که در فصول مختلف سال شرایط آب و هوای مطلوبی را دارا می‌باشد. میزان بارندگی شهرستان بسیار بالا بوده به طوری که سالیانه متوسط ۱۸۹۲ میلی‌متر بارندگی دارد بیشترین بارندگی در ماه‌های شهریور و مهر با ۴۴۰/۹ میلی‌متر گزارش گردیده‌است. میزان رطوبت نسبی سالیانه به طور متوسط حدود ۷۱ تا ۹۷ درصد و درجه حرارت محیط زیست بین ۳/۵ تا ۲۸ درجه سانتی گراد در نوسان بوده‌است.

مکان‌نگاری

	دریای خزر
خشکبیجار		رضوانشهر
	انزلی

	تالاب بین‌المللی انزلی

آب و هوا

بندر انزلی

نمودار آب و هوا (راهنما)

ژ	ف	م	آ	م	ژ	ژ	آ	س	اُ	ن	د
۱۷۴ ۱۰ ۵	۱۲۲ ۱۰ ۵	۱۲۱ ۱۲ ۷	۶۰ ۱۶ ۱۱	۵۰ ۲۲ ۱۶	۵۲ ۲۷ ۲۰	۴۹ ۲۹ ۲۳	۱۲۱ ۲۹ ۲۳	۲۷۵ ۲۶ ۱۹	۳۴۱ ۲۱ ۱۵	۳۰۴ ۱۷ ۱۱	۲۱۱ ۱۷ ۷
میانگین بالاترین و پایین ترین دما به مقیاس سانتیگراد
بارندگی به مقیاس میلی‌متر
منبع: هواشناسی استان گیلان

[نمایش]مقیاس فارنهایت و اینچ

میانگین دما

میانگین سالانه دمای هوا در بندر انزلی ۲/۱۶ درجه سانتی گراد است. میانگین حداکثر سالانه دمای هوا ۱۹/۲ و میانگین حداقل سالانه آن ۱۳/۲ درجه می‌باشد. اختلاف حداکثر و حداقل دمای سالانه ۵/۱ درجه است. میانگین دما در سردترین ماه یعنی فوریه ۷ درجه و در گرمترین ماه یعنی ژوئیه ۲۶ درجه سانتیگراد می‌باشد. میانگین دمای فصلی در بهار ۱۸/۵ درجه، در تابستان ۲۴/۷، در پاییز ۱۳/۸ و در زمستان ۷/۷ درجه می‌باشد. حداقل دمای گزارش شده ۱۱- درجه در ۱۱ فوریه ۱۹۷۲ و حداکثر دمای گزارش شده ۳۷ درجه در ۲۶ ژوئیه ۱۹۷۱ و ۲ اکتبر ۱۹۸۹ می‌باشد.^[۲۸]^[۲۹]

رطوبت نسبی هوا

میانگین سالانه رطوبت نسبی هوا در بندر انزلی ۸۴ درصد می‌باشد. میانگین رطوبت نسبی در زمستان ۸۶/۷ درصد، در بهار ۸۲/۷، در تابستان ۸۰ و در پاییز ۸۶/۷ درصد می‌باشد. مرطوب ترین ماه در بندرانزلی ماه مارس با ۸۸ درصد و خشک ترین ماه آن ژوئیه با ۷۶ درصد رطوبت نسبی است، با اختلاف رطوبت ۱۲ درصد.^[۲۸]

ابرناکی

در بندر انزلی از ۳۶۵ روز سال به طور میانگین ۱۶۲ روز تمام ابری، ۹۹ روز نیمه‌ابری و ۱۰۴ روز صاف می‌باشد. ابرناکی در انزلی در ماه‌های سرد سال مانند مارس بیشترین و در ماه‌های ژوئن و ژوئیه کمترین مقدار را دارا می‌باشد.^[۲۸]

پر باران ترین شهر ایران

بندر انزلی از گذشته عنوان پر باران ترین شهر ایران را داشته‌است. به گفته رییس اداره هواشناسی بندرانزلی در سال ۱۳۸۹: میانگین بارش ۵۰ ساله انزلی ۱۸۵۰ میلی‌متر بوده‌است و در سالهای(۱۳۷۶، ۱۳۷۹، ۱۳۸۳ و ۱۳۸۵) حتی بارش‌های بالای دو هزار میلی‌متر را نیز تجربه کرده‌است.^[۲۸]^[۳۰] میانگین سالانه بارندگی در بندر انزلی ۱۸۵۳/۵ میلیمتر می‌باشد. کم‌باران‌ترین سال طی ۵۰ سال اخیر در انزلی سال ۱۹۷۱ با ۱۱۵۶/۲ میلیمتر و پرباران ترین سال طی این مدت سال ۱۹۵۷ با ۳۰۲۰/۲ میلیمتر بارندگی می‌باشد. میانگین بارندگی فصلی این شهر در فصل بهار ۱۶۰/۹، در تابستان ۴۳۴/۳، در پاییز ۸۵۲/۶ و در زمستان ۴۰۵/۷ میلیمتر است. لذا فصل پاییز پرباران ترین و فصل بهار کم باران ترین فصول این شهر را تشکیل می‌دهند. پرباران ترین ماه در بندر انزلی اکتبر با میانگین ماهانه ۳۳۲ میلیمتر و کم‌باران ترین ماه آن ژوئیه با ۴۶/۲ میلیمتر بارش می‌باشد. تعداد روزهای بارندگی در بندر انزلی ۱۴۸ روز می‌باشد. ماه مارس با میانگین ۱۵/۵ روز بارندگی بیشترین تعداد روز و ماه ژوئیه با میانگین ۶ روز بارندگی کمترین تعداد روزهای بارانی را طی سال دارا می‌باشند. حداکثر بارندگی در ۲۴ ساعت در بندر انزلی به میزان ۳۵۳ میلیمتر در تاریخ ۱۷ سپتامبر ۱۹۶۲ ثبت شده‌است.

تعداد روزهای یخبندان

در بندر انزلی به سبب تاثیر پذیری مستقیم از دریای خزر، تعداد روزهای یخبندان در سال به مراتب کمتر از رشت است. تعداد روزهای یخبندان این شهر به طور میانگین ۷ روز در سال است که در چهار ماه ژانویه، فوریه، مارس و دسامبر اتفاق می‌افتد و بیشترین روزهای یخبندان آن در ماه‌های فوریه (۳ روز) و سپس ژانویه رخ می‌دهد.^[۲۸]

فشار هوا

میانگین فشار هوای QFE ایستگاه انزلی ۱۰۱۹/۳ هکتوپاسکال می‌باشد. این مقدار از کمترین فشار که حدود ۱۰۱۲ هکتوپاسکال در ماه ژوئیه و بیشترین آن که حدود ۱۰۲۴ هکتوپاسکال در ماه دسامبر می‌باشد متغیر است. حداقل فشار QFE ثبت شده طی دوره آماری مورد مطالعه ۹۹۴/۸ هکتوپاسکال در ۲۹ ژوئن ۱۹۹۵ و حداکثر آن ۱۰۴۹/۲ هکتوپاسکال در ۱۶ مارس ۱۹۹۰ می‌باشد.^[۲۸]^[۲۹]

سمت و سرعت باد

میانگین سرعت باد سالانه در بندر انزلی ۳/۹ گره یا ۲/۲ متر بر ثانیه می‌باشد. کمترین سرعت باد حدود ۳/۴ گره یا ۱/۹ متر بر ثانیه در آوریل و ۳/۵ گره در ژوئیه و بیشترین آن حدود ۴/۳ گره یا ۲/۴ متر بر ثانیه در ژانویه و نوامبر می‌باشد. تندترین باد ثبت شده طی دوره آماری ۵۸ گره یا ۳۲/۲ متر بر ثانیه در ۳۰ اکتبر ۱۹۵۲ از جهت شمالی (۳۶۰ درجه) بوده است. جهت باد غالب انزلی در ماههای مه، ژوئن، ژوئیه و اوت ۴۵ درجه (شمال شرقی)، در ماههای مارس، آوریل، سپتامبر و اکتبر ۳۶۰ درجه (شمالی) و در ماههای ژانویه، فوریه و نوامبر ۳۱۵ درجه (شمال غربی) و در ماه دسامبر ۲۷۰ درجه (غربی) می‌باشد.^[۲۹]

عناصر دریایی اندازه‌گیری شده در ایستگاه ساحلی بندر انزلی

ایستگاه هواشناسی بندر انزلی علاوه بر عناصر جوی، وظیفه اندازه‌گیری برخی عناصر دریایی نظیر دما، شوری، PH، ارتفاع و پریود موج را رأس ساعات ۰۶ UTC و ۱۲ برعهده دارد. این اندازه‌گیریها از ابتدای سال ۱۳۸۴ به طور منظم و مرتب انجام پذیرفت و سری داده‌های عناصر فوق به طور روزانه در بایگانی مرکز هواشناسی دریایی بندر انزلی موجود می‌باشد. حداکثر دمای آب اندازه‌گیری شده در ساعت ۰۶ از فروردین ۸۴ تا پایان آبان ۸۶، ۳۱ درجه در تاریخ ۱۹ مردادماه ۸۵ بوده و حداقل دمای آب در این مدت، ۳/۶ درجه در تاریخ ۹ دی ماه ۸۵ می‌باشد. میانگین شوری آب در انزلی حدود ۱۱ می‌باشد. میزان شوری در فوریه به حداقل می‌رسد و در حدود ۹/۸ می‌شود. این میزان در ماه ژوئن به حداکثر خود یعنی حدود ۱۲/۴ خواهد رسید. کمترین شوری ماهانه مشاهده شده طی سه سال اندازه‌گیری، ۹/۰۲ در سپتامبر ۸۶ و بیشترین شوری مربوط به ژوئیه ۸۴ و به مقدار ۱۵/۶ می‌باشد. میانگین PH آب در انزلی حدود ۸/۳ می‌باشد. میزان PH در ژانویه به حداقل می‌رسد و در حدود ۸/۱۶ می‌شود. این میزان در ماه ژوئن به حداکثر خود یعنی حدود ۸/۴۵ خواهد رسید. کمترین PH ماهانه مشاهده شده طی سه سال اندازه‌گیری، ۷/۸ در نوامبر ۸۶ و بیشترین آن مربوط به سپتامبر ۸۴ و به مقدار ۸/۵۷ می‌باشد. بیشترین ارتفاع موج ثبت شده از طریق اشل ارتفاع سنج ایستگاه هواشناسی انزلی ۲۰۰ سانتیمتر می‌باشد.^[۲۹]

زمین لرزه

مقایسهٔ نسبی میزان خطر زمین‌لرزه در نقاط مختلف ایران؛ نقاط قرمزتر از خطر بیشتری برخوردار هستند

طبق مطالعات اخیر (۱۳۹۱ ه. ق) انجام گرفته توسط شورای راهبردی مخاطرات زمین شناختی کشور، نشانگر حرکت شاخه‌های جوانی از گسل خزر به سمت شمال و فعالیت خیلی جوان گسل خزر است. با توجه به تراکم جمعیت استان‌های ساحلی خزر (گیلان، مازندران، گلستان) و احتمال رخداد زمین لرزه بزرگ چه در بخش خشکی و چه در بخش آبی، فاجعه بار خواهد بود. گسل البرز جدا کننده محدوده گرگان – رشت از بقیه البرز است.^[۳۱] با فعالیت این گسل بندر انزلی همواره تحت تاثیر قرار گرفته است و تاکنون شاهد زلزه‌هایی با قدرت ۳٫۳ ریشتر نیز بوده است.^[۳۲]

مردم

اشتغال

در گذشته شغل اکثریت مردم بندر انزلی صیادی (ماهی‌گیری) بوده‌است. برنج کاری و کشاورزی نیز از دیگر مشاغل سنتی بندر انزلی محسوب می‌شود که کماکان در روستاهای شهرستان انزلی مرسوم می‌باشد. امروز مردم این شهر بیشتر به مشاغل اداری، دولتی و آزاد اشتغال دارند.^[۳۳]

سوغات بندر انزلی

انواع ماهیان خزری عمده ترین سوغات خوراکی این شهرستان است ولی انواع سبزیجات محلی، زیتون، سیر و ترشیجات محلی نیز برای عرضه به مسافران وجود دارد. بندر انزلی مرکز تولید بسیاری از صنایع دستی چوبین و همچنین صنایع مروار بافی است. بازار ماهی و بازار محلی شنبه بازار فرصتی برای خرید سوغات و یا تهیه خوراکی‌های محلی برای ایام اقامت در این شهر ساحلی است. از شیرینی‌ها می‌توان به حلوا عسلی، کاکا، نباتی و... اشاره کرد.

مذهب

امروزه اکثریت اهالی بندر انزلی را مسلمانان شیعه تشکیل می‌دهند و با توجه به آنکه بخشی از اهالی انزلی را ارامنه تشکیل می‌دهند، مسیحیت نیز بخشی از جامعه دینی این شهر را به خود اختصاص داده است. ارامنه و مسلمانان از دیرباز در این شهر ساحلی زندگی مسالمت آمیزی بر مبنای همکاری، همیاری و احترام متقابل داشته‌اند. این قرابت تا حدی بود که پروفسور احمد نوری زاده بنیانگذار ارمنی شناسی فارسی و تنها شاعر غیرارمنی جهان که اشعار ارمنی اش در کتاب‌های کشور ارمنستان تدریس می‌شود، در این شهر ساحلی و در کنار دوستان و همسایگان ارمنی اش این زبان را فراگرفت و دفتردار کلیسای مریم مقدس انزلی از ارادتش به شادروان آقا سید نجفی روحانی محبوب و مردمی انزلی می‌گوید و می‌افزاید: خداوند انسان را یک نوع آفرید و همه مذاهب در نهایت برای راهنمایی انسان به خوبی‌ها آمده‌اند.^[۳۴]^[۳۵]

قدمت مساجد:

ساخت مساجد در شهر بندر انزلی از قدمت بالایی برخوردار است هر چند از تاریخ دقیق احداث اولین مسجد انزلی اطلاعاتی موثقی در دست نیست اما رابینو در سال ۱۹۱۱ میلادی مصادف با ۱۲۹۰ شمسی چنین می‌نویسد: چهار مسجد بنام مسجد خان که با یک تکیه بوسیلهٔ مرحوم هاشم خان انزلی در اواخر دوره سلطنت محمد شاه ساخته شده و به آن مسجد جامع هم می‌گویند، مسجد سرخی که بوسیله طایفه سرخی ساخته شد، مسجد استاد محمد رضی که بنام آخر مسجد نیز معروف است بوسیله استاد محمد رضی بنا شده و به تازگی بوسیله عمید همایون مرمت گردید و مسجد تازه که بوسیله مرحوم حاج شفیع آقا مجتهد بنا گردید.^[۳۶]

قدمت کلیسا:

ارامنه در انزلی کلیسا و گورستان دارند که اکنون جزو بناهای تاریخی بندرانزلی محسوب می‌شوند. در گذشته جمعیت ارامنه انزلی به ۴۰۰۰ خانوار می‌رسید که امروز شمار ارامنه انزلی حدود ۲۳ خانوار و کمتر از ۵۰ نفر می‌رسد.^[۳۴]^[۳۵]

فرهنگ

یکی دیگر از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این بندر داشتن قابلیت‌های بالقوه در زمینه‌های علمی، هنری و ورزشی است که در کسب افتخارات داخلی و بین اللملی سهم به سزایی داشته‌است. داشتن نرخ بالای تحصیلات و ارتباط و تعامل بسیار با گردشگران داخلی و خارجی باعث رشد فرهنگی شهروندان شده‌است.^[۳۷] کتابخانه عمومی انزلی دارای چهار کتابخانه می‌باشد^[۳۸]:

امام جعفر صادق بندر انزلی به آدرس: خیابان مفتح شمالی، خیابان فروردین
هشتم شهریور غازیان به آدرس: خیابان طالقانی، خیابان آذربایجان
لیچارکی حسن رود به آدرس: جاده انزلی به رشت، داخل بازارچه
شهید نامجو آبکنار به آدرس: خیابان پاسداران، مسجد محله

جمعیت شهری

جمعیت شهرستان انزلی در سال ۱۳۷۰ش، برابر با: ۱۲۲٫۰۶۸ نفر بوده که بر اساس آمار سال ۸۵ جمعیت این شهرستان ۱۳۳٫۱۳۴ نفر بوده که جمعیت شهر بندر انزلی در سال ۱۳۷۵ ش برابر با: ۹۸۵۴۴ و در سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با: ۱۱۰۶۴۳ نفر می‌باشد. مساحت شهرستان انزلی بالغ بر ۲۷۵ کیلومتر مربع می‌باشد که سهم مساحت شهری آن ۴۹٫۳۱ کیلومتر مربع بوده و با توجه به تمرکز جمعیت، شهر انزلی یکی از متراکم ترین شهرهای ایران است.^[۱۶]^[۳۹]^[۴۰]

اقتصاد بندر انزلی

با توجه به وجود اداراتی نظیر:

شیلات
گمرک
بنادر و کشتیرانی

و با توجه به اقلیم و موقعیت جغرافیایی بندر انزلی قطب اقتصادی و صنعت گردشگری استان گیلان و شمال کشور محسوب می‌گردد.^[۴۱]^[۴۲]

ویژگی‌های بندر

بندر انزلی بزرگترین بندر شمال ایران و از فعالترین بندرهای حاشیه دریای خزر است. مرز انزلی پنجمین مرز فعال ایران است و ۷/۳ درصد از ترانزیت ورودی به ایران از طریق این مرز انجام می‌شود. بیش از ۵۰ درصد حمل و نقل کالای گیلان از طریق این مرز انجام می‌شود. از مرز دریایی انزلی سالانه بیش از ۴ میلیون تن کالا وارد و بیش از ۲۸۸ هزار تن سوخت و ۵۵ هزار تن کالای غیر نفتی به طور حمل و نقل ترکیبی از طریق این بندر به داخل یا خارج کشور ترانزیت می‌شود. با طرح شیوه‌های جدید ترانزیت چون کریدور شمال- جنوب، وجود منطقه آزاد تجاری-صنعتی انزلی اهمیت بیشتری یافته‌است. این بندر کشتی رورو (Roll-on/roll-off) هم دارد که ترانزیت جاده‎ای را تسهیل می‌کند.^[۴۳]

از ویژگیهای تاسیسات بندر انزلی می‌توان به:^[۴۴]

بزرگترین بندر حاشیه دریای خزر و مجهز به امکانات مدرن تخلیه و بارگیری
دارای رتبه سوم بین بنادر کشور بعد از امام خمینی و بندر شهید رجایی
نزدیکی با بندر آستراخان و لاگان در روسیه، کراسنودسک در ترکمنستان، اکتائو در قزاقستان و باکو در آذربایجان
ارتباط با بازارهای منطقه‌ای و دسترسی به بازار مصرف بالای ۳۰۰ میلیونی کشورهای تازه استقلال یافته شوروی سابق
قرار گرفتن در مسیر کریدور بین‌المللی شمال - جنوب که این مسیر سه برابر از مسیر فعلی کوتاه و ارزانتر می‌باشد.
واقع شدن بندر در محدوده منطقه آزاد، و فراهم نمودن تسهیلات و امکانات ویژه برای صاحبان کالا، تجار و سرمایه گذاران
نزدیکی به بزرگترین ذخایر نفت و گاز دریای خزر
نزدیکی به فرودگاه بین‌المللی (۳۵) کیلومتر
برخورداری از معافیت مالیاتی
دسترسی به معادن سرب، روی و آهن و مراکز صنعتی
برخورداری از شرایط آب و هوایی معتدل استان گیلان
نزدیکی به‌استان‌های صنعتی همجوار

چشم انداز بندر در یک نگاه

ردیف	موضوع	شرح موضوع
۱	مساحت	۶۸/۵ هکتار
۲	موقعیت	جنوب دریای خزر
۳	ظرفیت پذیرش کالا	۱۱ میلیون تن
۴	مساحت انبارهای مسقف	۲۱۴۶۵ متر مربع
۵	مساحت بار اندازها	۵۰۰۰۰۰ متر ۰مربع
۶	ظرفیت ترمینال کانتینری	۱۰۰۰۰ TEU
۷	عمق اسکله‌ها	3/8 & 4.4 متر فصلی
۸	تعداد اسکله	۱۰ پست
۹	فاصله تا مرکز شهر	۳ کیلومتر
۱۰	فاصله تا رشت	۴۰ کیلومتر
۱۱	فاصله تا تهران	۳۶۵ کیلومتر
۱۱	فاصله تا فرودگاه	۳۵ کیلومتر

منطقه آزاد انزلی

بنا به تعاریف بین‌المللی منطقه آزاد محدوده حراست شده بندری و غیر بندری است که از شمول برخی از مقررات جاری کشور متبوع خارج بوده و با بهره‌گیری از مزایایی نظیر معافیت‌های مالیاتی، بخشودگی سود و عوارض گمرکی، عدم وجود تشریفات زاید ارزی، اداری و مقررات دست و پاگیر و همچنین سهولت و تسریع در فرایندهای صادرات و واردات با جذب سرمایه‌گذاری خارجی و انتقال فناوری به توسعه سرزمین اصلی کمک می‌نماید.^[۴۵] در بین مناطق آزاد کشور، منطقه آزاد انزلی نیز علاوه برداشتن مزیت‌های قانونی مانند معافیت‌های مالیاتی، گمرکی و ارزش افزوده و عدم نیاز به صدور روادید جهت ورود و خروج اتباع خارجی و... از مزیت‌های دیگری نظیر قرار گرفتن در مسیر کریدور شمال – جنوب، قرار گرفتن در مسیر راه آهن در حال ساخت قزوین – رشت – انزلی، همجواری با بنادر شمالی دریای خزر و وجود بازارهای مناسب و پرجمعیت کشورهای CIS، قفقاز و آسیای میانه و ... برخوردار بوده که این موارد فرصت‌ها و جذابیت‌های بسیار مناسبی را برای انجام سرمایه‌گذاری در آن به وجود آورده است،^[۴۶].^[۴۷]

سراسرنمایی از باراندازهای بندرانزلی

اطلاعات تکمیلی

منطقه آزاد انزلی شامل محدوده وسیعی از شهر بندر انزلی به مساحت ۳۲۰۰ هکتار خشکی و ۴۰ کیلو مترمربع آبی، که منطقه ویژه اقتصادی سابق، شهرک زیبای صنعتی حسن رود و محدوده بندری اداره کل بنادر و کشتیرانی گیلان را نیز دربر می‌گیرد. این امر مطلوبیت و جاذبه منطقه آزاد تجاری ـ صنعتی انزلی و اختیارات قانونی آن را برای ارائه تسهیلات در زمینه تخلیه و بارگیری و سایر امور ارتقاء داده‌است. منطقه آزاد تجاری - صنعتی انزلی در دو قسمت جداگانه در شرق و غرب شهرستان بندر انزلی ایجاد می‌شود و هر یک از مناطق پتانسیل خاص خود را دارد که ذیلاً به آن اشاره گردیده‌است. پتانسیل قسمت شرقی شامل تاسیسات بندری و گمرک، شهرک صنعتی، اراضی منابع طبیعی و مجاورت با تالاب انزلی می‌باشد. پتانسیل قسمت غربی شامل اراضی مناسب طبیعی، تراکم کم جمعیت و مناطق مسکونی، غالب زمین‌های زیر کشت برای صیفی کاری و باغات و کم ترین مقدار زمین جهت شالی کاری، دسترسی به ساحل مناسب و وجود اماکن و تاسیسات تفریحی و توریستی در منطقه.^[۴۵]

تاسیسات بندری کاسپین

تاسیسات بندری کاسپین انزلی دارای زمینی به مساحت ۳۷۰ هکتار و ۲۲ پست اسکله و ظرفیت تخلیه و بارگیری ۱۱ میلیون تن کالا در یک شیفت کاری خواهد بود. همچنین این بندر دارای دو موج شکن است که هریک به طول ۱/۶ کیلومتر می‌باشد. بندر کاسپین قابلیت پهلوگیری کشتی‌هایی با آبخور ۹ متر و ظرفیت ۱۲ هزار تن کالای تجاری و ۲۰ هزار تن کالای نفتی را خواهد داشت.

از مهمترین مزایا و امکانات این بندر را می‌توان به دارا بودن ترمینال‌های نفتی، فله خشک، راه آهن، کانتینری، بار و مسافر و همچنین ایجاد مراکز تعمیراتی، پشتیبانی برای کشتی‌های داخلی و خارجی اشاره کرد.^[۴۸]^[۴۹]

کریدور شمال به جنوب

تکمیل طرح راه‌اندازی راه آهن قزوین، رشت و بندر انزلی می‌تواند کمک شایانی در رشد اقتصادی ایران و به طبع استان گیلان و بندر انزلی باشد. تکمیل این طرح می‌تواند تاثیر به سزایی در رشد صنعت حمل و نقل در ایران داشته باشد. موقعیت استراتژیک بندر انزلی در در دریای خزر و هزینه کمتر حمل و نقل بار از طریق راه آهن و کشتی موجب افزایش اهمیت اتمام هر چه سریعتر این طرح می‌گردد. خط‌آهن قزوین - رشت - انزلی - آستارا به عنوان یکی از قطعات کریدور شمال به جنوب برای منطقه اهمیت دارد. در صورت تکمیل این کریدور بسیاری از کشورها ترجیح می‌دهند به دلیل کوتاه بودن طول مسیر و ارزان شدن هزینه‌های حمل و نقل، جابه‌جایی کالای ترانزیتی خود را از طریق این کریدور و کشور ایران انجام دهند که این امر موجب افزایش درآمد کشور از محل ترانزیت خواهد شد.^[۵۰]

صنعت گردشگری

دریای کاسپین، سواحل ماسه‌ای، تالاب بین‌المللی انزلی، پل‌های تاریخی انزلی و غازیان، پارک ساحلی (بلوار)، کاخ موزه نیروی دریایی، موج شکن، مناره یا برج ساعت، عمارت قدیمی دادگستری برخی از دیدنی‌های شهر انزلی بشمار می‌روند که منطقه آزاد تجاری، اقتصادی و موقعیت استراتژیک شهر انزلی از لحاظ جاده‌ای سالانه موجب جذب تعداد زیادی توریست و گردشگر داخلی و خارجی می‌باشد.^[۵۱]

اولین‌های بندر انزلی دروازه ایران و اروپا

بندر انزلی در سالیان دور لقب دروازه ایران و اروپا را یدک می‌کشید. موقعیت استراتژیک اولین بندر شمال ایران سبب شد تا این شهر بسیار زودتر از بسیاری از شهرهای ایران با فرهنگ و دستآوردهای غربی آشنا شوند و در بسیاری از موارد جزع اولین‌ها باشد^[۱۶] -^[۵۲]:

روشنائی برق قبل از سال ۱۲۷۹ خورشیدی بعنوان اولین شهر در ایران که دارای روشنایی گردید.^[۵۳]
گمرک بندر انزلی، دارای پیشینه‌ای بیش از ۳۰۰ سال است.^[۵۴]
اداره شیلات بندر انزلی، بیش از ۱۵۰ سال پیشینه دارد.^[۵۵]
اولین بلدیه در ایران که اکنون بنام شهرداری مستعار است در این شهر تاسیس گردید ۱۲۷۶ هجری شمسی.^[۵۶]
آموزش و پرورش قبل از سال ۱۲۷۱ خورشیدی و اکابر شبانه آن هم دروس دبیرستانی قبل از سال ۱۲۹۰ خورشیدی اولین شهری که بعد از تهران صاحب اولین دبیرستان دخترانه شد.
چاپخانه قبل از سال ۱۲۸۶ خورشیدی.^[۵۷]
بهداری قبل از سال ۱۲۷۶ خورشیدی که بوسیله بلدیه اداره می‌شد.
شیروخورشیدی سرخ (جمعیت هلال احمر) ۱۳۰۴ خورشیدی.
تلفن قبل از سال ۱۲۷۷ شمسی و پست و تلگراف نیز جلوتر از بسیاری شهرهای ایران.
نظمیه (شهربانی) قبل از سال ۱۲۸۶ خورشیدی.
راه آهن حدود سال ۱۲۶۹ خورشیدی در یکی از روستاهای انزلی.^[۵۸]^[۵۹]
هواشناسی قبل از سال ۱۲۸۰ خورشیدی.^[۶۰]
اولین پل متحرک ایران ۱۳۱۴.^[۶۱]
سردخانه نخستین بار در انزلی و حسن کیاده.^[۵۷]
اولین سردخانه صنعتی ۱۲۹۰ به منظور نگهداری مواد غذایی در بندر انزلی ساخته شد.^[۶۲]
اولین خطوط هوایی در بندر انزلی به وجود آمد در زمین معروف به زمین طیاره. اولین پرواز در ایران از بندر انزلی به تهران و سپس به اصفهان صورت گرفت.^{[نیازمند منبع]}
اتومبیل برای اولین بار در انزلی مشاهده شده‌است ۱۲۷۹ هجری شمسی.^{[نیازمند منبع]}
اولین کارخانه سوسیس سازی ۱۳۱۷ شمسی.^[۶۳]
اولین کارخانه چوب بری و لیمونادسازی، تصفیه خانه نفت، برنجکوبی در این شهر راه‌اندازی شد.^[۶۴]
اولین سالن نمایش تئاتر و اولین استدیو فیلم سازی به همت ابراهیم مرادی اولین کارگردان سینمای بلند ایران^[۶۵]
اولین نشریه ورزشی در ایران توسط پهلوان عزیز وکیل منفرد پدر ورزش گیلان و موسس سومین باشگاه ورزشی ایران، باشگاه گیو بندر انزلی در سال ۱۳۳۹ ه ق.^[۶۶]

اولین نیروی دریایی شمال ایران

نوشتار اصلی: منطقه چهارم نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران

از حرکات مهم در دوران نادر شاه را می‌توان تلاش برای تشکیل نیروی دریایی ایرانی در دریای خزر نام برد. او برای نیل به این هدف جان التون انگلیسی را برای تاسیس یک کارخانه کشتی سازی در انزلی منصوب کرد و لقب جمال بیگ به او داد. او که قبلاً دو کشتی در قازان برای رود ولگا ساخته بود، از طرف نادرشاه مامور شد که سواحل خزر را بررسی کند. او موفق شد یک کشتی با ظرفیت ۲۰ توپ بسازد که گزارش شده بهتر از کشتیهای روسی در خزر بود.^[۶۷]

عکسهای قدیمی و تاریخی از بندر انزلی

میدان پهلوی ۱۳۲۳
بندر انزلی ۱۲۵۲ هجری شمسی
پل متحرک بندر انزلی
گمرک انزلی و پل غازیان
خیابان شاپور غازیان (طالقانی فعلی)
تاکسی شهری بندر انزلی
مسیر انزلی به طهران در عهد قاجار
گمرک بندر انزلی
اهالی انزلی در جشن تاسیس بلدیه
گمرک انزلی عهد قاجار
بازدید رئیس اداره معارف انزلی مدرسه فردوسی
میدان انزلی
اداره بندر با بیش از ۲۰۰ سال قدمت
پاسبانان نظمیه، رئیس بلدیه انزلی و برخی از اهالی در مسجد قائمیه

سیاست

شهرداری

پیشنهاد شده است که شهرداران بندر انزلی در این مقاله یا بخش ادغام گردد. (بحث)

شهر بندر انزلی بعنوان نخستین شهری در ایران بود که صاحب شهرداری شد، که در آن زمان به آن بلدیه گفته می‌شد. تاریخ تاسیس بلدیه در بندر انزلی به سال: ۱۲۷۶ هجری شمسی باز می‌گردد.^[۶۸] بنای ساختمان شهرداری بندر انزلی با توجه به قدمت، در لیست میراث فرهنگی ایران قرار دارد..^[۶۹] شورای اسلامی شهر بندر انزلی نیز بعنوان یک نهاد تصمیم گیر وظیفه نظارت بر عملکرد شهرداری را عهده دار است.^[۷۰]^[۷۱]

اماکن دیدنی و تاریخی بندر انزلی

ردیف	نام مکان	نوع مکان	توضیح
۱	مرداب انزلی	طبیعی	مرداب بین‌المللی انزلی، زیباترین و بزرگترین مرداب دنیا است. تالاب انزلی سواحلی پوشیده از نیزار و گل‌های دریایی رنگارنگ و نیلوفر دارد و قایقرانی و اسکی، شکار، ماهیگیری و گردش با قایق از تفریحات رایج در آن است. در زمستان‌ها هزاران پرنده دریایی بخصوص قوهای زیبا به این محل مهاجرت می‌کنند. به علت فراوانی گل‌های نیلوفر، مرداب به جزیره گل‌ها نیز معروف است. انواع ماهیان و گیاهان در مرداب وجود دارند^[۷۲]
۲	ساحل انزلی	طبیعی	آنچه سواحل انزلی را از سواحل دیگر شهرهای حاشیه دریای خزر متمایز می‌سازد، عمومی بودن سواحل آن است که در دسترس همگان قرار دارد، در حالی که سایر سواحل دریای خزر مورد دخل و تصرف بخش خصوصی قرار گرفته و مسافران محترم باید از پشت دیوارهای بلند و ویلاهای اختصاصی به دریا بنگرند. در تابستان سال ۸۶ توسط سازمان منطقه آزاد انزلی طرح ساحلی شامل: نصب ۶۵ آلاچیق سنتی و بتنی، طرح شنای برداران و خواهران، زمین والیبال و فوتبال ساحلی، پارکینگ، سرویس بهداشتی، محل استقرار گروه امداد و نجات و سایر امکانات رفاهی برای گردشگران در حدود سه کیلومتر از نوار ساحلی منطقه ایجاد شده‌است.
۳	مناره انزلی	تاریخی	برج ساعت انزلی واقع در محوطه پشتی بازار سپه (میدان انزلی) که قدمت آن به سال ۱۸۱۵ میلادی می‌رسد، ۲۸ متر ارتفاع دارد و به منزله فانوس دریایی بوده‌است که در ساحل انزلی و در دل دریا مشاهده می‌شود. این فانوس در سال ۱۲۳۰ تا ۱۲۳۴ هجری قمری در زمان حکومت ناصرالدین شاه توسط خسروخان گرجی حاکم وقت ساخته شده‌است و با روغن چراغ روشن میشده و برای راهنمایی دریانوردان به کار میرفته‌است. در سال ۱۳۰۷ شمسی پس از مرمت این برج، ساعتی چهار سو بر فراز آن استوار گردید که بعد از تعویض و تعمیر در سال ۱۳۶۹، تا به امروز به درستی کار می‌کند.
۴	موج شکن انزلی	تاریخی	موج شکن انزلی ۵۲۰ متر می‌باشد و کار ساختمان آن در سال ۱۲۹۳ شمسی کاملاً پایان پذیرفت.
۵	موج شکن غازیان	تاریخی	طول موج شکن غازیان ۷۵۰ متر بوده و کار ساختمان آن در سال ۱۲۹۳ شمسی کاملاً پایان پذیرفت.
۶	پل انزلی	تاریخی	این پل بین بندر انزلی و میان پشته برپا شده‌است. ساختمان این پل به همراه پل غازیان توسط مهندسان سوئدی در سال ۱۳۱۴ آغاز شد و در سال ۱۳۱۶ به پایان رسید. این پل ۵۰/۱۲۷ متر درازا، ۱۰ متر پهنا و از سطح آب ۵/۶ متر ارتفاع دارد. هم‌چنین دارای سه دهانه ثابت و یک دهانه متحرک به طول ۲۵ متر برای عبور کشتی‌ها است. این پل نیز هم چون پل غازیان، از بتون آرمه و تیرآهن ساخته شده‌است.
۷	پل غازیان	تاریخی	پل غازیان به میان پشته به طول ۲۱۰ متر و عرض ۱۰ متر و ارتفاع ۸۵/۶ متر با ۵ دهانه که یک دهانه از آن به طول ۲۵ متر متحرک بوده‌است. هردو پل غازیان و انزلی ازبتون مسلح ساخته شده شروع ساختمان از اواخر تیرماه ۱۳۱۴ شمسی و پایان کار دراوایل تابستان ۱۳۱۶ شمسی یعنی مدت ۱۸ ماه بوده و در خرداد ماه ۱۳۱۷ مورد استفاده قرارگرفته و روز چهارشنبه هفتم آذر ماه ۱۳۱۸ شمسی به طور رسمی تحویل گردید. این دو پل وسیله کمپانی (سنتاب) آلمانی و شرکت‌های مختلف از جمله ((موتلا)) سوئدی ساخته شد و در نتیجه با احداث آن راه ارتباطی آذربایجان رشت - قزوین - تهران برقرارشد
۸	کاخ میان پشته	موزه تاریخی	کاخ میان پشته در سال ۱۳۱۲ شمسی بر روی کاخ خوشتاریا ساخته شده و دارای ۱۱ اتاق و یک سالن پذیرایی و چهار سرویس حمام و دستشویی با نمای بسیار زیباست. این کاخ در حال حاضر موزه نظامی می‌باشد و انواع سلاحهای گرم و سرد از زمان صفویه تا کنون در معرض دید عموم است. موزه نظامی بندرانزلی در ساختمانی قرار گرفته که خود موزه‌ای از معماری و هنر است.
۹	بلوار بندر انزلی	تاریخی-تفریحی	قدمت این پارک ساحلی به سال ۱۳۰۷ باز می‌گردد. بلوار به وسعت ۳۵۰۰۰ متر مربع در کنار موج شکن و مشرف به دریا ساخته شده‌است و همراه با گلزار زیبایش پارکی دیدنی می‌باشد.
۱۰	آرامگاه آقا سید محمد نجفی	زیارتی	آیت الله سیّد محمد نجفی در سال ۱۲۵۷ شمسی در نجف اشرف (عراق) دیده به جهان گشود. وی از نوادگان حسین است.
۱۱	بقعه بی‌بی حوریه	زیارتی	آرامگاه خواهر علی بن موسی و از دختران موسی کاظم می‌باشد. بنای آن جدید و مجلل می‌باشد دیوارها از سنگ مرمر، سقف بقعه طاق هشت ضلعی با کاشی‌های منقوش و بام آن گنبد مدور کاشی کاری شده‌است ضریح بزرگ فلزی مشبک و مطلا و شیشه‌بند، مرقد روی کرسی از سنگ مرمر عالی بنا شده‌است. بقعه دارای تاسیساتی از قبیل زائرسرا، مسجد با دو گلدسته بلند و زیبای کاشی کاری شده، سرایداری و پارکینگ می‌باشد^[۷۳]
۱۲	گورستان لهستانی‌ها در بندر انزلی	تاریخی	در این گورستان تعداد ۶۳۹ نفر از مهاجرین لهستانی که طی حمله سربازان نازی در سال ۱۹۴۱ از طریق بندر انزلی به ایران پناهنده شدند به خاک سپرده شده‌اند که این گورستان دومین گورستان بزرگ سربازان لهستانی در ایران است که اکثراً به علت بیماری و سختی راه جان سپرده‌اند و در شهرهای مختلف ایران به خاک سپرده شده‌اند. گورستان بندر انزلی بعد از تهران بزرگترین گورستان این افراد جنگ زده‌است که یادگاری هستند از اتفاقات تلخ جنگ جهانی دوم.^[۷۴]
۱۳	حافظیه انزلی	تاریخی	محل ترنم موزیک در سال ۱۳۱۱ شمسی به وسیله شهرداری و توسط مهندسی آلمانی ساخته شد و مساحت کلی این بنا ۷۶ متر مربع است. که مکانی بود برای هنرنمایی گروههای موسیقی، این بنا ۴ سال پیش از ساخت بنای جدید حافظیه ساخته شده‌است که با توجه به شهرت حافظیه در سال ۱۳۶۶ توسط شهردار وقت بندر انزلی این بنا که شباهت زیادی به آرامگاه حافظ شیرازی دارد از محل ترنم موزیک بندر انزلی به حافظیه انزلی تغییر نام پیدا کرد.^[۷۵]
۱۴	مجتمع تفریحی طرح دریا	تفریحی	مناطق ویژه و مجهز طرح شنا مخصوص خواهران و برادران در خیابان پاسداران، ساحل قو و نیز جنب هتل سفیدکنار قرار دارد که مجهز به انواع خدمات رفاهی، نجات غریق، اسکله قایقرانی، مرکز خرید و غیره می‌باشند.^[۷۲]
۱۵	پارک شهر	تفریحی

چشم انداز

چشم اندازی از بندر انزلی

آلبوم تصاویر اماکن دیدنی بندر انزلی

غروب ساحل
تالاب انزلی
تالاب انزلی
موج شکن
کشتی تفریحی میرزا کوچک خان
آرامگاه سربازان لهستانی
نمای بیرونی از بلوار انزلی
ساحل قدیم انزلی
تاسیسات ساحلی بندر انزلی
پل قدیم غازیان
تالاب انزلی
بلوار
موج شکن
تاسیسات ساحلی
برج طاووس بزرگترین برج گیلان
بلوار بندرانزلی
بندرانزلی اسفند ۱۳۹۲

ساختمان‌های قدیمی بندر انزلی

بندرانزلی سابقاً دارای چندین قلعه و باستیان نظامی و چند منار بوده‌است که متأسفانه به جز یک منار از بقیه آثاری به جای نمانده‌است. ناگفته نماند که هم اکنون در انزلی ساختمان‌هایی با قدمت ۱۲۰ تا ۱۵۰ سال نیز به چشم می‌خورد.

دیرینه ترین سازه‌ای که تا کنون پابرجاست فانوس دریایی (مناره) می‌باشد که در سال ۱۸۱۵ میلادی ساخته شد و در مرکز شهر قرار دارد.
عمارت معتمدی (شهربانی سابق و فرماندهی نیروهای انتظامی فعلی) در بلوار فوقانی است که قدمتی همانند برج ساعت (مناره) دارد.
محل ترنم موزیک که به حافظیه معروف است.
ساختمان شهرداری بندر انزلی.
کاخ میان پشته که از لحاظ معماری دارای اهمیت می‌باشد که البته بنای اصلی این کاخ قدمتی بسیار بیشتر از این بنای معماری دوران پهلوی دارد.
سمت غرب ساختمان دادگستری، ساختمان فند چنان - جنوب غربی میدان، ساختمان داود زاده از جمله بناهائی است که بین سالهای ۱۳۰۴ - ۱۳۰۶ شمسی ساخته شده‌است.
ساختمان چهارطبقه معروف به ساختمان حاجی علی عباس رمضانی در جنب میدان امام خمینی که در سال ۱۳۱۹ شمسی به مبلغ ۴۰۰۰۰ تومان از طرف دولت خریداری و محل استقرار دادگستری و ثبت و اسناد انزلی شد و اکنون جزء آثار حفاظت شده و در فهرست آثار میراث فرهنگی ثبت شده‌است. این ساختمان یه دست استادمعمار ستار روزگار ساخته شده است.
ساختمان داوود زاده با پنج طبقه و با نمای آجر که امروزه به عنوان مهمان‌پذیر و در میدان امام خمینی به نام هتل گلسنگ معروف است. سه – ساختمان دوطبقه‌ای که در جنب شیلات انزلی قرارگرفته و دارای نقوش و کنده کاری با دست استاد معمار ستار روزگاراست (این ساختمان‌ها امروزه تخریب شده‌است) و همچنین درست روبروی همین ساختمان بنای دوطبقه‌ای با نمای زیبا وجود دارد که به گراندهتل معروف است که آن هم به دلیل بی توجهی مسولین در حال نابودیست.
بنای مهمان خانه آرارات که جنب شیلات در غازیان قرار داشت و از قدیمی ترین بناهای دو طبقه در انزلی محسوب می‌گردید، این بنا در اوایل دوران سلطنت پهلوی به دست استاد معمار ستار روزگار بنا نهاده شد که به دلیل بی توجهی و همچنین قرار گرفتن در طرح پل جدید غازیان به همراه مغازه‌های زیرین ان تخریب گردید.
بنای تاریخی بانک ملی انزلی در میدان اصلی این شهر به رغم ثبت در فهرست آثار تاریخی و میراث فرهنگی کشور به دلیل بی توجهی مسئولان در معرض خطر تخریب قرار دارد. این بنای زیبای آجری به بناهای دوران پهلوی باز می‌گردد.^[۱۶]^[۷۶]

انزلی دارای خانه‌های بسیار بزرگ و حیاط دار بود که به مجتمع تبدیل شده است.

بنای شمس‌العماره بندر انزلی

در اواخر نیمه اول قرن سیزدهم ناصرالدین شاه فرمان ساخت قصری در مرکز شهر را می‌دهد که بعدها این قصر به شمس‌العماره مشهور می‌شود. ساختمان شمس‌العماره از معروفترین و بلند ترین ساختمان‌های شهر در ایران و انزلی قدیم بوده است که در بلوار فوقانی کنونی در ۵طبقه ساخته شده بود. ناصرالدین شاه در سفرنامه بازگشت از اروپای خود می‌نویسد: ۴ ساعت به غروب مانده وارد انزلی می‌شویم. منزل ما در برجی است که به حکم ما، وزیر خارجه در زمان حکومت خود در گیلان بنا نهاده است. بعد توسط میرزا محمد حسین به اتمام رسید و اندک کار باقی‌مانده آن توسط معتمد الملک به اتمام خواهد رسید. معتمد الملک مسئول نگهداری شهر و گماره والی گیلان یوده است و با توجه به زمان سفر ناصر الدین شاه به اروپا، سال ۱۲۴۹ شمسی، سال ساخت شمس‌العماره بوده است. این تاریخ در کتاب ولایات دارالمرز ایران نوشته رابینو که تاریخ ساخت شمس‌العماره را ۱۲۸۸ هجری قمری بیان کرده تطابق نسبی دارد.^{[نیازمند منبع]} این برج ۵ طبقه و تماماً از سنگ و آحر بوده است و ایوان‌های ان از جنس چوب منقش بوده است. ساختمان نمای بسیار زیبای به دریا و جنگل‌های اطاف شهر داشته، به طوریکه ناصرالدین شاه در سفرنامه بازگشت از اروپا می‌نویسد:

در هیچ کجای اروپا چنین منظره زیبایی را ندیده‌ام^[۷۷]

ناصر الدین شاه

پس از ناصرالدین شاه این ساختمان یکبار در سال ۱۲۸۶ شمسی به همت مردم شهر باز سازی می‌شود. اما در نهایت قسمت‌های گچ بری شده و لوازم داخل آن توسط موسیو هانسیس مسئول مالیه گیلان در اواخر دهه ۱۲۹۰ از کاخ به بیرون برده و از کشور خارچ می‌گردد..^[۷۸] این بنا پس ار احداث ساختمان شهرداری در سال ۱۳۰۶ به طور کامل منهدم و در سال ۱۳۱۱ به جای آن حوضی به مساحت ۲۱۴ متر مربع ساخته شد.^[۷۷]

بنای پر شکوه شمس‌العماره بندر انزلی
عمارت شمس‌العماره از زاویه‌ای دیگر

کاخ پر شکوه خوشتاریا

کاخ باشکوه خوشتاریا یکی از با شکوه ترین بناها در زمان خود مختص به تاجر روس که از اولین کسانی بود که صنعت برق را وارد ایران کرد. روایت است در دورانی که خبری از روشنایی برق نبود در شب‌های مه آلود بندر انزلی این بنا با نور خود منظره‌ای زیبا را به وجود می‌آورد. بنای کاخ میان پشته که یکی از مشهور ترین بناها از معماری دوران پهلوی محسوب می‌گردد، سال ۱۳۰۸ شمسی بر خرابه‌های کاخ خوشتاریا آغاز و بین سالهای ۱۳۱۳ - ۱۳۱۴ شمسی پایان یافت. مساحت زیر بنای آن ۱۱۶۸ مترمربع می‌باشد.^[۷۹]

کاخ پرشکوه خوشتاریا

عکس از بناهای تاریخی

کاخ میان پشته، برج ساعت، ساختمان موزیک، پل غازیان، بنای شهرداری، سر در اداره بنادر و دریانوردی، بانک ملی انزلی، کلیسای مریم مقدس، منبع آب اداره بنادر، مناره مسجد قائمیه، ساختمان قدیمی دادگستری، مجموعه میدان امام، هتل گل سنگ، بلوار ساحلی، عمارت قاسم اف و ساختمان دبیرستان مهدخت (شرف) را از دیگر بناهای تاریخی ثبت شده شهرستان انزلی است.^[۸۰]

مناره بندر انزلی
38901659.jpg

بنای شهرداری بندر انزلی ۱۲۷۶
ساختمان بانک ملی بندر انزلی
نمایی از ساختمان شهرداری از داخل بلوار انزلی
403100 321490691220055 175875649114894 815839 927510945 n.jpg

هتل رستوران پنج طبقه گل سنگ (عمارت داوود زاده)
ورودی سابق گورستان بندر انزلی
اولین پل متحرک ایران ۱۳۲۳
حمام سنگی انزلی ۱۲۸۱ خورشیدی

حمام‌های قدیمی بندر انزلی

حمام پنجشنبه:

این بنا در کهنه بازار انزلی واقع شده و از ساخته‌های دوره ناصرالدین شاه به سال ۱۳۰۳ ه. ق است.

حمام علی اف:

این بنا در انتهای خیابان ابوذر (سپه) واقع شده و از آثار اواخر دوره قاجار به سال ۱۳۲۶ ه. ق است که توسط علی اف از بازرگانان انزلی- ساخته شده‌است. این بنا که به شیوه جدید و با دستگاه‌های دوش، وان و نمره‌های خصوصی ساخته شده بود در ابتدا متشکل از دو بخش مردانه و زنانه بود که بعدها بخش زنانه آن برچیده شد و در بخش مردانه نیز تغییراتی از جمله افزودن بر تعداد نمره‌های خصوصی آن صورت گرفت. بخش مردانه دارای فضای وسیع با خزینه‌های آب گرم و سرد است.

حمام شاه:

این بنا که مهم‌ترین حمام تاریخی شهرستان انزلی به شمار می رفته در اوایل دوره قاجار توسط امیر هدایت الله فومنی معروف به گیلانشاه (مقتول ۱۲۰۰ ه. ق) ساخته شده و به هنگام مسافرت و اقامت شاهان قاجار در انزلی مورد استفاده آنان قرار می‌گرفت. حمام شاه انزلی که به سبک دیگر حمام‌های قدیمی ساخته شده و دارای کاشی‌کاری زیبایی بوده در دوره اخیر ویران شده‌است.^{[نیازمند منبع]}

حمام سنگی:

به سال ۱۲۸۱ خورشید، از شگفتی‌های حمام سنگی، نحوه گرم شدن و ماندگاری آب در خزینه آن بود. از تاریخچه این حمام اطلاعات کاملتری در دسترس نیست.^[۸۱]

حمام سنگی ۱۲۸۱ خورشیدی

بازارهای بندر انزلی

بازار کاسپین:

بازار کاسپین یکی از بزرگترین بازارها در بندر انزلی می‌باشد. این بازار از لحاظ موقعیت در یکی از بهترین مکان‌های شهر بنا شده‌است. نزدیکی این بازار به شهر و همچنین خیابان پاسداران این بازار را به یکی از هدف‌های مسافرین در روزهای تعطیل تبدیل نموده‌است. این بازار دارای پارکینگ اختصاصی نیز می‌باشد.^[۸۲]

بازار پردیس:

این بازار محل فروش صنایع دستی – پوشاک و … می‌باشد. اکثر اجناس موجود در این بازار اجناس روسی می‌باشد. این بازار یکی از بازارهای شلوغ انزلی می‌باشد. فروش اجناس به روز با قیمت مناسب از دلایل شلوغی این بازار می‌باشد. این بازار واقع در خیابان مطهری ابتدای خیابان ورزش می‌باشد.

بازار ساحلی (آسیای میانه):

یکی از زیبا ترین جاذبه‌های گردشگری و توریستی شهر انزلی می‌باشد. این بازار در کنار ساحل زیبای بندر انزلی ساخته شده و دارای نمای واقعاً زیبایی می‌باشد. این بازار یکی از پر رفت‌وآمد ترین بازارهای شهرستان انزلی می‌باشد. تنوع در قرفه‌های این بازار دست شما را برای خرید باز می‌گذارد. یکی از مزیت‌های این بازار وجود پارکینگ اختصاصی به طول ۲ کیلومتر می‌باشد.

شنبه بازار:

قدمت این بازار به بیش از ۷۰ سال پیش بازمی گردد. این بازار که در مرکز شهر انزلی قرار دارد و از گذشته‌های دور از روستاهای اطراف انزلی و سایر شهرهای از شهرهای دور و نزدیک گیلان، تولیدات خود را اعم از میوه و سبزی و صیفی تا حصیر و زنبیل و رب انار و زیتون و مرغ و خروس و دست بافته‌های زیبای پشمین را به این بازار می‌آوردند. این بازار در مرکز شهر انزلی در خیابان میرزاکوچک خان برپا می‌گردد.^[۸۳]

بازار گیلار:

بازار گیلار واقع در غازیان می‌باشد و بیشتر کالاهای ارائه شده در این بازار از اجناس ترک و روس می‌باشد.

بازار سپه:

یکی دیگر از بازارهای انزلی بازار سپه می‌باشد که در میدان امام خمینی - خیابان ابوذر غفاری (خیابان سپه) قرار دارد.

گورستان‌های بندر انزلی

گورستان لاله زار (اصلی):

در سال ۱۳۰۴ شمسی زمینی که متعلق به چند نفر از اشخاص معروف شهرستان انزلی بود به همت یکی از تجار به نام و مشهور شهر بنام: حاج یوسف زمانی خریداری و وقف مردم گردید که تا به امروز نیز به عنوان گورستان اصلی بندر انزلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دروازه بزرگ جنوبی گورستان بندرانزلی سال شروع ساخت: ۱۳۰۴، سال اتمام ساخت: ۱۳۰۷ شمسی، طراح: اسدالله بیک اهل لنکران، اجرا: استاد حسن تهرانی

در سال ۱۳۶۶ زمان شهردار جوان باقر خوانساری این بنای ارزشمند به دلایل نه چندان قابل توجیه تخریب شد.

قبرستان شهدای کولیور:

این قبرستان در محله کولیور بندر انزلی می‌باشد.

برخی از مشاهیر برجسته بندر انزلی

ابراهیم مرادی اولین کارگردان سینمای بلند ایران و از فعالین نهضت جنگل^[۸۴]
بابک افشار آهنگساز برجسته و بنام موسیقی ایران^[۸۵]
عزیز نبوی از بنیانگذاران رشته حسابداری در ایران
داریوش عبادالهی نویسنده برجسته ایران^[۸۶]
جلیل ضیاءپور پدر نقاشی مدرن ایران^[۸۷]
احمد عاشورپور از پایه‌گذاران موسیقی پاپ ایرانی و پدر معنوی موسیقی فولکلور گیلان^[۸۸]
دکتر محمدحسین جزیره‌ای چهره علمی و ماندگار در علوم و مهندسی کشاورزی ایران^[۸۹]
دکتر علی درویش‌زاده چهره ماندگار عرصهٔ علم زمین‌شناسی و عضو پیوسته فرهنگستان علوم^[۹۰]

برخی از شهدا، ایثارگران و قهرمانان نظامی بندر انزلی

دریابد فرج ا... رسایی: وی به مدت دوازده سال فرماندهٔ نیروی دریایی شاهنشاهی ایران بودند. ایشان در سال ۱۳۸۱ در امریکا به دیار ابدی شتافتند.
شهید ناوسروانیدا... بایندر
شهید سرتیپ موسی نامجو: وزیر دفاع (سومین وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران بعد از شهید دکتر چمران و سرتیپ خلبان شهید فکوری) در کابینه شهید رجایی بودند.
شهید محمود پیشگاه هادیان: خلبان هلیکوپتر شکاری کبری (هوانیروز)
شهید محمود فلاحتی
خلبان آزاده اکبر صیاد بورانی (اف-۴ فانتوم) قهرمان جنگ.
امیر سرتیپ خلبان شهرام رستمی (اف-۱۴ تام کت) قهرمان جنگ.
سرهنگ خلبان جلیل پوررضایی (از استادان بنام اف-۴)قهرمان جنگ.

ورزش انزلی

بندر انزلی با بیش از ۱۴۰۰۰ ورزشکار سازمان یافته با نسبت جمعیت شهری مقام اول کشور را از لحاظ تعداد ورزشکار به خود اختصاص داده‌است.،^[۹۱]^[۹۲]

رشته‌های ورزشی

باشگاه‌های ورزشی متعددی در انزلی در زمینه‌های فوتبال، بدنسازی، فوتسال، شنا، تکواندو، بسکتبال، نجات غریق، واترپولو، قایقرانی، بوکس، کاراته، جودو، کانوپولو،بدمینتون و... فعالیت می‌نمایند. ورزشکاران شهر انزلی در رشته‌های مختلف همواره در سطح اول کشور ایفای نقش می‌کنند، از جمله قهرمانان قایقرانی این شهر هرسال از مسابقات قایقرانی آسیایی همواره افتخارات متعدد و مدال‌های رنگارنگی را به ارمغان می‌آورند.^[۹۳]

کارتینگ فورمولا انزلی

پیست تفریحی کارتینگ فرمولا در فضایی به مساحت ۶۰۰۰ متر مربع در در ضلع غربی منطقه آزاد انزلی و در کنار خط ساحلی قرار دارد. این پیست برای زنان و مردان قابل استفاده می‌باشد و با توجه به وجود ماشین‌های کوچکتر برای افراد بالای ۱۱ سال نیز قابل استفاده است.^[۹۴]

باشگاههای ورزشی

در شهر انزلی باشگاه‌های ورزشی متعددی مشغول به فعالیت هستند که برخی از آن‌ها عبارتند از:

ردیف	نام باشگاه
۱	ملوان بندر انزلی
۲	استقلال شهرداری
۳	پیام مقاومت
۴	گمرک
۵	بنادر ودریا نوردی
۶	شیلات
۷	باشگاه گیو
۸	ملوان نوین
۹	باشگاه هلال احمر
۱۰	ملوان سپید بندر انزلی
۱۱	باشگاه صیدگر بندر انزلی

مشاهیر ورزش بندر انزلی

برخی از مشاهیر برجسته ورزش بندر انزلی عبارتند از:

پهلوان عزیز وکیل منفرد: اولین قهرمان دو مارتن ایران و موسس باشگاه ورزشی گیو بندر انزلی اولین باشگاه ورزشی گیلان و سومین باشگاه ورزشی ایران.^[۶۶]^[۹۵]
بهمن صالح نیا موسس باشگاه ملوان بندر انزلی
سیروس قایقران: کاپیتان اسبق تیم ملی فوتبال ایران^[۹۶]^[۹۷]
غفور جهانی: مهاجم اسبق تیم ملی ایران که فوتبال ایران را با گل خود راهی جام جهانی فوتبال کرد.^[۹۸]
حیدر شونجانی: قهرمان و رکورد دار شنای ایران^[۹۹]
حسین اغماض: قهرمان بوکس آسیا و جهان^[۱۰۰]
جاسم ویشگاهی: قهرمان جهان و کاپیتان تیم ملی کاراته ایران^[۱۰۱]
فرشید سلمان پور: قهرمان ورزشی کشور در ورزش‌های آبی دارنده سه رکورد ثبت شده در کتاب رکوردهای گینس.^[۱۰۲]
محمد حسن ذوالفقاری نژاد: پدر بسکتبال ایران^[۱۰۳]

سیروس قایقران
غفور جهانی
یعقوب کوچکزاد

گالری تصاویر باشگاه‌های ورزشی بندر انزلی

ملوان بندر انزلی
جلد مجله دنیای ورزش
عزیز اسپندار و غفور جهانی
تیم فوتبال باشگاه گیو
ملوان نیروی دریایی انزلی
انزلی قطب بوکس ایران^[۱۰۴]
روزهای طلایی بوکس انزلی

رسانه

جراید مبارز گیلان و گیو انزلی

نشریات:
اولین نشریه بندر انزلی در شهریور ماه سال ۱۲۸۶ به نام ساحل نجات منتشر شد. این نشریه، هفته‌ای دوبار به چاپ می‌رسید و ارزش هر شماره آن ۳ شاهی بود.

در سرلوحه روزنامه عبارات زیر خوانده می‌شد: روزنامه آزاد ملی، علمی، ادبی، تاریخی که از حمایت مشروطه و عدالت سخن می‌گوید. از روزنامه ساحل نجات هفت شماره بیشتر منتشر نشد. و سرانجام توسط دولت وقت توقیف گردید.

نشریه مبارز گیلان
نشریه ورزشی گیو^[۶۶]

محلات

میان پشته
کولیور
نویر
غازیان
کوی واحدی
آخر خط
دهکده ساحلی
پیل علی باغ
کوی بابک

کار آموزی
شهرک الزهرا
بشمن
نیمه شعبان
باغ زمانی
جهانگانی
چراغ برق
شایلو
قلم گوده
رمضانی
جزیره طالقانی
ناصر خصرو

روستاهای بندر انزلی

فهرست روستاهای بخش مرکزی شهرستان انزلی به مرکزیت شهر بندرانزلی^[۱۰۵]^[۱۰۶]^[۱۰۷]^[۱۰۸]:

ردیف	نام محله	نام بخش	نام دهستان	جمعیت	فاصله تا انزلی
۱	کرکان	مرکزی	چهارفریضه	۵۶۰ نفر	۲۷ کیلومتر
۲	روستای چای بیجار	مرکزی	چهارفریضه	۸۶ نفر	۲۴ کیلومتر
۳	روستای سیاوزان	مرکزی	چهارفریضه	۲۱۰ نفر	۲۳ کیلومتر
۴	روستای اشترکان	مرکزی	چهارفریضه	۵۶ نفر	۲۷ کیلومتر
۵	روستای سیاه خاله سر	مرکزی	چهارفریضه	۵۰۸ نفر	۲۶ کیلومتر
۶	روستای شیلسر	مرکزی	چهارفریضه	۳۵۴ نفر	۲۵ کیلومتر
۷	روستای آبکنار	مرکزی	چهارفریضه	۲۹۹۴ نفر	۳۸ کیلومتر
۸	روستای تربه بر	مرکزی	چهارفریضه	۳۲۹ نفر	۳۷ کیلومتر
۹	روستای اشپلا	مرکزی	چهارفریضه	۲۰۰ نفر	۳۴ کیلومتر
۱۰	روستای معاف	مرکزی	چهارفریضه	۲۱۹ نفر	۳۳ کیلومتر
۱۱	روستای خمیران	مرکزی	چهارفریضه	۴۰۵ نفر	۳۲ کیلومتر
۱۲	روستای کچلک	مرکزی	چهارفریضه	۵۲۶ نفر	۲۲ کیلومتر
۱۳	روستای کپورچال	مرکزی	چهارفریضه	۱۸۴۸ نفر	۲۰ کیلومتر
۱۴	روستای رود پشت	مرکزی	چهارفریضه	۳۹۶ نفر	۲۴ کیلومتر
۱۵	روستای علی‌آباد	مرکزی	چهارفریضه	۸۹۶ نفر	۱۹ کیلومتر
۱۶	روستای کوچک محله	مرکزی	چهارفریضه	۳۶۲ نفر	۱۷ کیلومتر
۱۷	روستای سنگاچین	مرکزی	چهارفریضه	۲۴۲۱ نفر	۱۵ کیلومتر
۱۸	روستای بشمن	مرکزی	چهارفریضه	۱۴۰۵ نفر	۱ کیلومتر
۱۹	روستای لیجارگی حسن رود	مرکزی	لیجارگی حسن رود	۳۲۱۰ نفر	کیلومتر
۲۰	روستای جفرود پائین	مرکزی	لیجارگی حسن رود	۷۶۰ نفر	کیلومتر
۲۱	روستای گلشن	مرکزی	لیجارگی حسن رود	۸۳۸ نفر	کیلومتر
۲۲	روستای طالب آباد	مرکزی	لیجارگی حسن رود	۲۰۲۵ نفر	کیلومتر
۲۳	روستای تربه گوده	مرکزی	لیجارگی حسن رود	۲۹۹ نفر	کیلومتر
۲۴	روستای شانگهای پرده	مرکزی	لیجارگی حسن رود	۲۳۰ نفر	کیلومتر
۲۵	روستای حسن رود	مرکزی	لیجارگی حسن رود	۱۲۶۶ نفر	کیلومتر

ادارات و سازمان‌های دولتی

شیلات بندر انزلی
گمرکات بندر انزلی
بنادر وکشتیرانی بندر انزلی
هواشناسی استان گیلان
اداره مخابرات بندر انزلی
سازمان منطقه آزاد بندر انزلی

دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی

دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرانزلی
پردیس بین‌المللی منطقه آزاد بندر انزلی
آموزشکده دریایی شهید خدادادی بندر انزلی
انزلی دانشگاه جامع علمی کاربردی بندر انزلی
دانشگاه پیام نور واحد بندر انزلی
موسسه آموزش عالی مهر آیین بندر انزلی
واحد بین‌المللی دانشگاه علوم پزشکی

شهرهای خواهرخوانده

بندر انزلی یکی از زیباترین شهرهای ایران است که در آن مرداب، دریا، ساحل و چمن‌زار با یکدیگر تلاقی می‌کنند و چشم اندازی بدیع و خیال انگیز می‌آفریند. بندر انزلی با داشتن جاذبه‌های دل‌انگیز و طبیعی سالانه پذیرای میلیون‌ها گردشگر از اقصی نقاط کشور و جهانگردان خارجی است.^[۱۰۹]^[۱۱۰] بندر انزلی به علت دارا بودن شرایط اقلیمی خاص و داشتن وجه تشابه با زیباترین شهرهای جهان توانسته تاکنون با شماری از این شهرها از کشورهای فرانسه، ایتالیا، لهستان و... توافق نامه خواهرخواندگی امضا کند.^[۱۰۹]^[۱۱۰]^[۱۱۱]

تربت حیدریه

توضیحات: دسته: Uncategorised; منتشر شده در 25 مهر 1394; نوشته شده توسط بیهمتا; بازدید: 7019

تربت حیدریه

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به شیوهٔ ویکی‌پدیا برای ارجاع به منابع با ارایهٔ منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بی‌منبع را می‌توان به چالش کشید و حذف کرد.

برای دیگر کاربردها، تربت را ببینید.

تربت حیدریه تربت حیدریه

کشور	ایران
استان	خراسان رضوی
شهرستان	تربت حیدریه
بخش	مرکزی
نام(های) قدیمی	حیدری
مردم
جمعیت	۱۹۵٫۱۵۰^[۱]
جغرافیای طبیعی
مساحت	۵۳ کیلومتر مربع
ارتفاع از سطح دریا	۱۴۵۰
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه	۲۱
روزهای یخبندان سالانه	۵۱
اطلاعات شهری
شهردار	مهندس شورایی
ره‌آورد	زعفران، ابریشم، خربزه، پسته، بادام
پیش‌شماره تلفنی	۰۵۱
وبگاه	torbatecity.ir www.torbatinfo.com Torbatiha.Com
تابلوی خوش‌آمد به شهر
تربت حیدریه روی نقشه ایران ۳۵.۱۶° شمالی ۵۹.۱۳° شرقیمختصات: ۳۵.۱۶° شمالی ۵۹.۱۳° شرقی

تربت حیدریه یکی از شهرهای استان خراسان رضوی و مرکز شهرستان تربت حیدریه است.

تربت حیدریه در ۱۴۰ کیلومتری جنوب مشهد و ۱۰۰۵ کیلومتری تهران است. شهر تربت حیدریه ۵۳ کیلومتر مربع وسعت دارد و ارتفاع آن ۱۳۳۳ متر از سطح دریا می‌باشد. جمعیت این شهر طبق سرشماری سال ۱۳۹۰ مرکز آمار ایران برابر با ۱۳۱,۱۵۰ نفر بوده‌است.^[۱]

تربت حیدریه از شرق به شهرستانهای تایباد و تربت جام و رشتخوار، از غرب به کاشمر و از شمال به مشهد و نیشابور و فریمان و از جنوب به شهرستان مه ولات منتهی می‌شود. نام تربت حیدریه به اعتبار نام قطب‌الدین حیدر بر واژه اصیل و ایرانی زاوه در قرن نهم و بعد از آن غلبه یافت.

منطقهٔ تربت حیدریه بزرگترین تولیدکنندهٔ زعفران در جهان محسوب می‌شود. بایگ، یکی از شهرهای تربت حیدریه مرکز ابریشم ایران نام گرفته و بالغ بر ۸۰٪ ابریشم کشور در این محل تولید می‌شود.^{[نیازمند منبع]} خربزه، پسته و بادام نیز از دیگر محصولات کشاورزی این منطقه‌است. همچنین معادن طلای زرمهر تربت حیدریه که در روستای زرمهر واقع شده است، تولیدکننده اولین شمش‌های طلا در کشور است که در بازار بورس اوراق بهادار تهران معامله می‌شوند.^{[نیازمند منبع]}

محتویات

تاریخچه

تربت حیدریه در قدیم با نام زاوه شهرت داشته‌است پیشینه تاریخی تربت حیدریه به نام زاوه به دوران قبل از اسلام دوره اشکانیان برمی گردد و به مناسبت مقبره قطب‌الدین حیدر که از معاصرین عطار و از صوفیان قرن ششم هجری بوده بدین نام خوانده شده‌است. بنای زاوه را به زوطهماسب نسبت می‌دهند.^[۲] تربت حیدریه پس از دوره صفوی به صورت شهر در آمد. در واقع شهر در حدود دویست سال پیش یعنی دوره حاکمیت اسحاق‌خان قرایی از خوانین و رجال سیاسی عصر قاجاریه رونق گرفت. اسحاق خان به مرمت و آبادانی شهر پرداخته و آن چنان تحولی در شهر بوجود آورد که این شهر تا مدتها به تربت اسحاق‌خان معروف بوده‌است. در دو انقلاب معاصر ایران یعنی انقلاب مشروطه در سال ۱۲۸۵ شمسی و انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ شمسی تربت حیدریه از شهرهای پیشتاز در این فرآیندها بوده‌است. لازم بذکر است که اولین شهری که در ایران در سال ۵۷ مردمش قیام کردند شهر تربت حیدریه بود که در نهم دی ماه با دادن ۹ شهید شهر را از حکومت بهلوی کرفتند و خودشان امور شهر را بدست کرفتند و همجنین اولین شهری بود که مردمش مجسمه شاه را در میدان مرکزی در جلوی انظار زیر دستانش به زمین زدند و شکستن(فیلم سقوط هم در همین زمینه ساخته شد و مستندات تاریخی را به مرور قرار داد)

جاذبه‌های طبیعی

باغات کامه علیا و سفلی در شمال تربت حیدریه و رودخانه حصار و صنوبر، آبشار رودمعجن و شکارگاه از جاذبه‌های طبیعی این شهرستان هستند. از جاذبه‌های دیدنی و تفریحی شهر تربت حیدریه می‌توان به اماکنی همچون مجموعه باغ ملی و پارک جنگلی پیشکوه اشاره کرد.

رودخانه حصار این رود خانه که سرچشمه آن کوههای حصار می‌باشد رودخانه تقریبا پر آبی است که باعث ایجاد سرسبزی در این روستا شده و پس از حصار آب آن به چند روستای دیگر سرازیر می‌شود

آبشار رودمعجن

روستای رودمعجن در ۴۸ کیلومتری غرب تربت حیدریه واقع است. در ۴ کیلومتری این روستا آبشاری زیبا به ارتفاع ۲۸ متر پدید آمده که از سلسله جبال چهل تن در ۴۵ کیلومتری غرب شهرستان سرچشمه می‌گیرد. رود معجن پس از ایجاد آبشار و مشروب کردن آبادی، در نزدیکی روستای رود معجن وارد رودخانه حصارچه می‌شود.

مناطق شکار ممنوع برنای و ژرف

این مناطق در شرق شهرستان تربت حیدریه و در ارتفاعات شهرستان زاوه قرار دارند. این مناطق جلگه‌ای در بعضی نواحی دارای ارتفاعات سنگی زیبایی هستند که مامنی مناسب برای زیست حیوانات وحشی به شمار می‌روند. در این مناطق حیواناتی نظیر قوچ، میش، قرقاول، سیاه سینه، گرگ و عقاب زندگی می‌کنند.

غار ماه پری

به رقم وجود اتلال باستانی متعدد و شواهد برجای مانده که حکایت از پیشینه‌ای مشخص و رد پای انسان ماقبل تاریخ در منطقه تربت حیریه دارد از دیگر نمونه‌های با اهمیت آثار غاری است موسوم به ماه پری در ۱۹ کیلومتری شمال غربی تربت حیدریه و در نزدیکی روستایی به نام صنوبر که به استناد بررسی باستان‌شناسی از نخستین زیست گاه‌های این منطقه مربوط به پیش از تاریخ بوده است.

پارک کوهستانی پیشکوه

این پارک در حاشیه شهر تربت حیدریه واقع شده است با مساحت ۸۰۰ هکتار بزرکترین پارک جنگلی خاورمیانه نام گرفته است. بخشی از این پارک تا ارتفاعات ۳ قله امتداد یافته است. این پارک شامل گلزار شهدا، پارک سنگی، رستوران، کافه سنتی و مصلا است که در آن وسایل تفریح کودکان قرار دارد. لازم به ذکر است که عملیات اجرایی این پروژه از سال ۱۳۷۸ آغاز شده و هنوز ادامه دارد.

ارتفاعات مل کوه (به ضم میم)

این ارتفاعات در ۷۰ کیلومتری شمال غربی تربت، در بخش کدکن قرار دارد. هر ساله تعداد زیادی از کوهنوردان جهت صعود به قلل این ارتفاعات عازم منطقه می‌شوند. در مسیر این ارتفاعات باغات میوه بسیار و چشمه سارهای جوشان و چشم اندازهای بدیع فراوان وجود دارد.

چشمه کاریز آب باریک

این چشمه زیبا قدمت زیادی داشته و آب این چشمه از نظر مواد معدنی از بهترین آبهای جهان محسوب می شود. این چشمه در روستای قوزان در ۱۰ کیلومتری جاده تربت حیدریه-کاشمر قرار دارد.

آثار باستانی

رباط شریف آباد در کیلومتر ۳۵ جادهٔ مشهد-نیشابور و در درهٔ شریف‌آباد
آرامگاه ابوسعید ابوالخیر از عرفای قرن پنجم در روستای مهنه
رباط بی‌بی در حاشیهٔ روستای ظهیرآباد
مقبره شیخ مغولی حسن میرزا و شاه سنجان در سنگان، ۲۵ کیلومتری تربت حیدریه
خرابه‌های جیزد در اکبرآباد رشتخوار مربوط به از صدر اسلام تا دوره تیموری
بنای مزار فردی به نام نظام‌الملک و مدفن شیخ ابوالوفای الخلوی کدکنی در کدکن

مزار بی‌بی حسنیه در داخل شهر تربت حیدریه

بقعه احمدرضا معروف به مزار بوری‌آباد
بقعه شاه سلطان سلیمان از دوره صفوی
چهار تاقی بازه‌هور

بازه‌هور (بزدغور) محلی بین مشهد و تربت‌حیدریه در نزدیکی رباط‌سفید است. بنای بازه‌هور از سنگ و گچ است و این چهارتاقی جزو آتشکده‌های دوره ساسانی به‌شمار می‌آید. ویرانه‌های دو قلعه تاریخی دیگر به نام قلعه‌دختر و قلعه‌پسر بر فراز کوهستان و بر دو سمت آتشکده هنوز موجود است.

مزار قطب‌الدین حیدر

این مزار مدفن قطب‌الدین حیدر عارف قرن ششم هجری (۶۱۸-۵۱۳ هجری قمری) و سرسلسلهٔ فرقهٔ حیدریه است، این بنا در داخل شهر تربت حیدریه واقع شده و از آثار دوره صفویان می‌باشد.

مزار شاه سنجان

این مزار در کیلومتر ۲۵ جاده تربت حیدریه به خواف و در شرق دهکده سنگان رشتخوار قرار گرفته‌است. مدفن یکی از مشایخ سلسله چشتیه و از خواص مریدان خواجه مودودچشتی (م.۵۲۷) است که در سال ۵۹۷ یا ۹۳ یا ۹۹ در سنجان وفات یافته و در همانجا مدفون گشته‌است.

بنای آرامگاه

مقبره قطب الدین حیدر مشتمل بر ایوانی مرتفع، ورودی و محوطه زیر گنبد است که فضایی به صورت گنبد خانه با وسعت حدود ۱۰۰ متر شکل گرفته و نقشه آن در نمای خارجی به شکل چلیپایی است. مدفن شیخ در میان محوطه زیر گنبد قرار گرفته و ضریح چوبی آن دارای تاریخ ۹۸۷ ه. ق است. در امتداد فضای ورودی نیز محرابی تعبیه شده است. بنای موجود در چندین دوره تاریخی مورد توجه قرار گرفته است بنحوی شالوده آرامگاه احتمالاٌ در دوره تیموری با گنبد دو پوسته گسسته استوار بر طاق نماهای شانزده گانه ایجاد شده، در دوره صفویه در سال ۱۰۲۳ هجری به همت خواجه سلطان محمود تربتی نیز تغییراتی در معماری آن صورت گرفته است.

مسجد جامع رشتخوار در حومه شهر رشتخوار و از دوره سلجوقی

در ضلع غربی مقبره قطب الدین حیدر ایوان مسجد جامع قدیم تربت حیدریه جلب نظر می‌کند. ارتفاع ایوان مذکور ۵/۱۱ و طول آن حدود ۵/۱۰ متر است. فضای داخلی ایوان مقصوره یا گنبد خانه مسجد با وسعت بیش از ۲۰۰ متر شامل غرفه و محرابی مزین به مقرنس و نیز تزییناتی به شیوه کاربندی در بخش زرین گنبد است. بنای مسجد جامع آجری است و تاریخ بنای آن که نام بانی را نیز شامل می‌شود بر سنگ سیاه و لوح مانندی حک شده است که نشان دهنده سال ۱۰۴۵ ه. ق زمان شاه صفی و به نام خواجه عبدالله فرزند درویش علی تربتی است.

رباط طبسی

از دیگر بناهای موجود در مجموعه معماری قطب الدین حیدر، رباطی است که حاج محمد ابراهیم طبسی از تجار معروف عصر قاجار در اواخر این دوره در ملک شخصی خود بنا کرد. رباط طبسی در زمره بناهای دو ایوانی است که شامل فضای ورودی، هشتی، تعدادی حجره مشرف به میان سرای بنا، انبار و اصطبل است.

آرامگاه شیخ ابوالقاسم گورکانی

این بنا در ۳ کیلومتری جنوب شهرستان تربت حیریه در روستایی به نام شیخ ابوالقاسم گورکانی ساخته شده است. وی در سال ۳۷۳ ه. ق بر مسند ارشاد نشست و به سال ۴۵۰ ه. ق دار فانی را وداع گفت. آرامگاه شیخ به صورت طاقی است که گنبدی بر فراز آن قرار گرفته و در مجاورت بنای مرکزی ابنیه‌ای برای اقامت زائران ایجاد شده است. بقعه امروزی به همت شیوخ گناباد و متصوفه روی بنایی از دوره صفویه بنیان گردیده است. شیخ ابوالقاسم گورکانی از مشهورترین عرفای خراسان (فوت به سال ۴۵۰ هجری قمری) و پنجمین قطب سلسلهٔ صوفیهٔ معروفیه‌است.

رباط لاری

این بنا در بازار شهر و در محله میدان رباط قرار دارد و به همت حاج محمد رضا لاری از تجار معروف شهر به سال ۱۳۰۸ ه. ق ساخته شده است. این رباط از بناهای دو ایوانی است و مشتمل بر هشتی ورودی، صحن، حجره، غرفه، اصطبل و... است. همچنین فضای ایجاد شده در این بنا به صورت ۲۴ غرفه تابستانی بوده و اتاقک‌های پشتی استفاده زمستانی داشته است. علاوه بر آن ۴ فضای وسیع به صورت انبار در چهارگوشه رباط ایجاد شده است. آرامگاه حاج محمد رضا لاری نیز در غرفه‌ای در بازارچه جنب رباط قرار دارد.

رباط کسکک

این رباط در ۲۵ کیلومتری شمال تربت حیدریه در حاشیه معبر روستایی به نام کسکک قرار دارد. رباط دارای سردر ورودی است که بر طرفین آن ایوانچه‌ها و طاق نماهایی ایجاد شده است. اتاق‌های اقامت کاروانیان نیز در پیرامون مهمانسرای رباط ساخته شده که فضای ورودی آنها دارای سردر و فضای داخل آن نیز شامل تاقچه و بخاری دیواری است. در گوشه‌های این بنا محل نگهداری احشام ایجاد شده است. اعتصام الملک در سفرنامه خود به این بنا با عبارت رباطی کوچک اشاره می‌کند. بنای این رباط یادگاری از معماری دوره صفویه است.

مسجد کدکن

این بنا تالاری است مستطیل شکل و نسبتاٌ وسیع به صورت شبستان که در مرکز آن دو طاق بزرگ تشکیل گنبدهای چهار ترک را داده است. در انتهای هر یک از این طاق‌ها نیز عناصری از معماری طاق به مثابه ستونی برای استحکام گنبدها ایجاد شده است. محرابی هشت گوشه زینت بخش این مسجد گردیده و دیواره شمالی شبستان نیز در دو طبقه ساخته شده است که اشکوب زیرین آن دارای ۴ حجره است.

بنای مقبره شیخ حیدر

در سمت جنوبی مسجد بنایی با نقشه چلیپایی ایجاد شده است و این بنا در گذشته دارای کاشی‌های فیروزه‌ای و مسدس بوده که هم اکنون آثار کمی از آن برجای مانده است. بر گوشواره‌های فضای داخلی بقعه هشت ستون سنگی در نبش دیوار نصب است که بر آن با گچ قسمتی از سوره مبارکه (یس) با خط سفید در زمینه لاجوردی نقش بسته است و در زاویه جنوب غربی در بخش باقیمانده کتیبه عبارت (فی شهر ذی الحجه ۹۰۶) مشاهده می‌شود.

حمام حاجی رئیس

همانگونه که از نام آن برمی آید حاجی رئیس آن را در اواخر دوره قاجاریه بنا کرده است. از فضاهای مهم این حمام می‌توان به رشته پلکان‌های ورودی، سربینه، بینه، گرمخانه و مخازن آبگرم و سرد اشاره کرد که از ویژگی‌های جالب توجه آن هشت پر نقاشی ستون‌های سنگی بسیار زیبا است که فضای گنبدی بینه را پدید آورده است و در میان فضای آن نیز حوض سنگی به شکل هشت ضلعی قرار دارد. فضای ورودی حمام در قسمت سردر ورودی مزین به کاشی کاری لاجوردی منقوش به گل و بوته است.

مزار بوری آباد قعه امامزاده احمدالرضا در روستاي بوري آباد در ۵ كيلو متري جنوب تربت حيدريه و در ميان باغي با درختان سرو بلند قرار دارد. و قدمت ساختمان آن به قبل از دوران صفويه مربوط مي شود. مزار به شكل ۸ ضلعي است كه چهار در گاه ورودي به باغ از آن باز مي شود.

بزرگان و نامداران تربت حیدریه

تربت حیدریه از زمان‌های قدیم محل برخاستن دانشمندان، عارفان، شاعران و سیاستمداران بوده است. علی اکبر تربتی از شاگردان آخوند خراسانی، ملا عباس تربتی، حسینعلی راشد، عبدالسلام تربتی، محمود شهابی خراسانی، برادرش علی اکبر شهابی و دکتر آرمین محسن دانشگر (از سرشناسان جهان معماری)، حسن تفتیان (رکورد دار دو ۱۰۰ و ۲۰۰ متر ایران), مهران بابایی (قهرمان کشتی), محمّد قهرمان (پژوهشگر، مصحح و شاعر برجستۀ خراسانی), جلال رفیع (طنز پرداز و مجری تلویزیون ایران), علي اكبر آزادي متخلص به گلشن آزادي, محمد میرزا کاشف السلطنه (پدر چای ایران), مصطفي كسروي(موسيقي دان), دکتر محمد حسن ابریشمی (محقق کشاورزی و نویسنده کتاب تحقیقی زعفران )و مصطفی رمضانیان از دانش آموزان برتر المپیاد آسیایی و ict اشاره کرد.

زعفران

مزارع زعفران در تربت حیدریه

تربت حیدریه با تولید بیش از ۱۵۰ تن زعفران خشک اولین منطقه از لحاظ تولید زعفران در دنیا است. ایران در مجموع با تولید ۱۵۰-۱۷۰ تن زعفران بزرگترین کشور تولید کننده زعفران در جهان محسوب می‌شود و استان خراسان رضوی بیشترین مقدار زعفران تولیدی کشور را دارا می‌باشد به نحوی که در سال ۱۳۸۶ بیش از ۴۱هزار هکتار از اراضی این استان زیر کشت این محصول قرار گرفت. این شهرستان به تنهایی بیش از ۹۰ درصد زعفران دنیا را تولید می‌نماید.^[۳]

صنایع ومعادن

تربت حیدریه دارای معادن غنی ومتنوع بیش از ۲۳ نوع ماده معدنی می‌باشد ودر بخش صنعت دارای صنایع بزرگ از جمله کارخانه سیمان زاوه، طلای زرمهر، قند و فولاد است. واحدهای تولیدی شهرستان شامل کارخانه سیم رضا، کارخانه مس توس،، کارخانه آرد والسی، کار خانه آرد بهنام، کارخانه فرش آرا، کارخانه ایران نکتار، زیره پاک کنی وپنبه پاک کنی طلای سفید، کارخانه کائولین، مجتمع فولاد رخ، محتمع فولاد تربت حیدریه شرکت تولیدی فراورده‌های لبنی شیر رضوان، کارخانه شیر کامل، کار خانه قند تربت حیدریه، کار خانه کاشی زرین، کارخانه شیرپاکان رضوان، سر دخانه بزرگ سه هزار تنی و کار گاههای ابریشم کشی، شرکت سیمان زاوه تربت، کارخانه خوراک دام رخ، کارخانه خوراک دام زاوه، مجتمع صنایع تبدیلی رادوار توس، کار خانه ماکارونی مهسان، شرکت زعفران کیان توس، کارخانه خوراک دام خراسان، کار خانه نمک سرهنگ، کار خانه گچ رخ، معدن طلای بایگ، معدن سنگ بایگ، معادن کائولین، می‌باشد. همچنین وجود معادن غنی سیلیس به عنوان غنی ترین منابع سیلیس جهان-باریت، منیزیت-آگات-بنتونیت-کالک-خاکهای صنعتی-گل سفید-گچ-آهک-کرومیت-منگنز-مس-نقره-طلا-فیروزهو سنگهای تزئینی (تراورتن-گرانیت-مرمر) شهرستان تربت حیدریه را در زمره یکی از قطبهای معدنی استان خراسان رضوی قرار داده است.^[۴

قشم

توضیحات: دسته: Uncategorised; منتشر شده در 10 آبان 1394; نوشته شده توسط بیهمتا; بازدید: 7045

جزیره قشم

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

(تغییرمسیر از قشم)

پیشنهاد شده‌است که این مقاله یا بخش با شهرستان قشم ادغام گردد. (بحث)

مختصات: ۲۶°۵۵′ شمالی ۵۶°۰۵′ شرقی

جزیره قشم
Qeshm island
نام دیگر: ابرکاوان


جغرافیا
مکان	تنگه هرمز
مساحت	۱٬۴۹۱ کیلومتر مربع (۵۷۵٫۷ مایل مربع)
طول	۱۳۵ کیلومتر (۸۳٫۹ مایل)
عرض	۴۰ کیلومتر (۲۵ مایل)
بیشترین ارتفاع	۱٬۳۰۲ متر (۴٬۲۷۲ پا)
بلندترین نقطه	نمکدان
کشور
ایران
استان	هرمزگان
شهرستان	قشم
بخش‌ها	بخش مرکزی و بخش شهاب و بخش هرمز
بزرگ‌ترین شهر	قشم (جمعیت ۲۶,۸۰۷)
اطلاعات جمعیتی
جمعیت	۱۱۳٬۸۴۶ (از ۲۰۱۰)
تراکم	۷۶٫۴ /کیلومتر مربع (۱۹۷٫۹ /مایل مربع)

قِشم بزرگترین جزیره خلیج فارس و بزرگترین جزیره غیر مستقل دنیاکه در موقعیت سوق‌الجیشی برخوردار است این جزیره در دوران ساسانیان ابرکاوان نام داشته‌است.^[۱] که جزو استان هرمزگان ایران است.

محتویات

جغرافیای سیاسی

در سال ۱۳۸۵ این شهرستان به سه بخش مرکزی و بخش شهاب و بخش هرمز ۷ دهستان تقسیم شده بود.

طبق آخرین تقسیمات کشوری امروزه شهرستان قشم ۶۹ شهر و روستا دارد که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:

جزیره قشم در نقشه خاورمیانه ساموئل آگوستوس میشل (۱۸۵۰)

۱ - تولا(قشم)
۲ - کووئی
۳ - حمیری
۴ - جزیره لارک (جزء جزیره قشم)
۵ - درگهان (در سال ۸۵ تبدیل به شهر شده‌است)
۶ - هلر
۷ - گیاهدان
۹ - رمچا
۱۰ - جی‌جیان
۱۲ - باغ بالا
۱۳ - توریان
۱۴ - تُم‌سنتی
۱۵ - زینبی
۱۶ - پی‌پشت
۱۷ - کوشه قشم
۱۸ - کاروان(قشم)
۱۹ - گربه دان
۲۰ - زیرانگ
۲۱ - گردوا
۲۲ - مسدوم
۲۳ - خالدین
۲۴ - مسن
۲۵ - شیب دراز
۲۶ - دیرستان
۲۷ - برکه خلف
۲۸ - جزیره هنگام شامل روستاهای هنگام جدید
۲۹ - هنگام کهنه
۳۰ - هنگام غیل (جزیره هنگام جزء جزیره قشم)
۳۱ - ریکو (قشم)
۳۲ - بند حاج علی
۳۳ - قندیل
۳۴ - نخل گل
۳۵ - بندرلافت
۳۶ - طبل (قشم)
۳۷ - ملکی (قشم)
۳۸ - هفترنگو
۳۹ - سلخ
۴۰ - گمبران
۴۱ - سهیلی
۴۲ - تمبان
۴۳ - گورزین
۴۴ - دهخدا (قشم)(خور خران)
۴۵ - گوران (قشم)
۴۶ - نقاشه
۴۷ - دوربنی
۴۸ - بندردولاب
۴۷ - گوری (قشم)
۵۰ - مرادی
۵۱ - درکو
۵۲ - دوستکو
۵۳ - کانی (قشم)
۵۴ - چاهو شرقی
۵۵ - تم گس
۵۶ - کنارسیاه (قشم)
۵۷ - چاهوغربی
۵۸ - سرریگ
۵۹ - باسعیدو
۶۰ - رمکان
۶۱ - دفاری
۶۲ - کابلی
۶۳ - شیخ حسن
۶۴ - معتمد آباد
۶۵ - منصور آباد

(سوزا، هرمز و قشم حوزه شهری‌اند و در سال ۸۵ بندر درگهان به حوزه شهری اضافه شد.)

نگاره هوایی ناسا از جزیره

شهر قشم در شرقی‌ترین نقطه جزیره واقع شده‌است و به رغم آنکه این شهر نسبت به کل جزیره مرکزیت هندسی ندارد، اما به علت موقعیت مهم استراتژیک آن (دید گسترده به جنوب، شمال و شرق، دید به تنگه هرمز، نزدیکی به بندرعباس و...) از قدیم واجد اهمیّت بوده و عمده‌ترین سکونتگاه جزیره محسوب می‌شده‌است. انتخاب شهر قشم به عنوان پایگاه اصلی توسعه منطقه آزاد تجاری-صنعتی قشم نیز بر اهمیت این شهر افزوده‌است

بنادر مهم صیادی و تجاری

به دلیل بازار پر رونق و ورود کالا های بسیار مهم از کشور های حاشیهٔ خلیج فارس به این جزیره ، وجود بنادر مهم و همچنین بنادر اختصاصی بسیار مهم می باشند . چنان که در قدیم بنادر صیادی و بنادر تجاری در کنار یک دیگر قرار داشته ولی اکنون به دلیل رونق اقتصادی بنادر به صورت اختصاصی و ویژه امور خدمات به کشتی های تجاری و صیادان را انجام میدهند . بنادر مهم و صیادی شهرستان قشم به تر تیب زیر می باشند .

۱ - بهمن ۲ - شهید ذاکری ۳ - سلخ ۴ - مسن ۵ - سوزا ۶ - کاوه ۷ - لافت ۸ - درگهان ۹ - باسعیدو ۱۰ - فجر ۱۱ - شرکت نفت ۱۲ - رمچاه ۱۳ - کندالو ۱۴ - طبل ۱۵ - هنگام

جزیره ها

جزیره های بزرگ پیرامون قشم: جزیره هنگام ، هرمز و لارک هستند. بعضی جزیره های کوچک اطراف قشم وجود دارند که فاصله کمی با ساحل جزیره دارند و هنگام برکشند و فروکشند ( جزر و مد ) به ساحل جزیره میپیوندند و میگسلند همین باعث نامگذاری این چند جزیره کوچک بعنوان جزایر ناز شده است که گویی در پیوستن به جزیره ناز می کنند !

عمده فعالیت صورت گرفته دراین جزایر صیادی است. به تازگی طبیعت بکر و ساحل زلال این جزایر مورد توجه گردش گران قرار گرفته است، که در این میان جزیره هنگام به خاطر نزدیکی به جزیره قشم و زیستگاه دلفین ها، آهو ها (جبیرها) و تنها پارک کروکودیل ایران بیشتر از بقیه جذب گردشگر می نماید.

جغرافیای انسانی

ترکیب جمعیتی (طبق سرشماری آبان‌ماه سال ۱۳۸۵):

جمعیت کل جزیره قشم: ۹۸٫۸۲۹ نفر
عده مردان جزیره: ۴۹٫۷۴۲ نفر
عده زنان جزیره: ۴۹٫۰۸۷ نفر
عده کودکان زیر یک‌سال: ۲٫۲۶۸ نفر
عده کودکان زیر پنج سال: ۱۱٫۸۰۰ نفر

مهاجرت: علاوه بر جمعیت بومی و ساکن، جزیره قشم دارای جمعیت غیربومی و مهاجر بسیاری است که به‌طور عمده در بخش‌های تجارت، بازرگانی، صنایع و معادن، ادارات و دوایر دولتی و ارگان‌ها، بانک‌ها، تشکیلات سازمان منطقه آزاد قشم و دیگر بخش‌های خدماتی به فعالیت اشتغال دارند. ضمن آن که شمار قابل توجهی گردش گر نیز - همواره به‌ویژه در فصل‌های پاییز و زمستان و تعطیلات نوروزی - وارد جزیره می‌شوند.

زبان و گویش:زبان اصلی مردم قشم، مانند تمام مردم ساکن بنادر و سواحل جنوب کشور و دیگر جزایر، فارسی است ولی با گویش بندری صحبت می کنند که برای همه مردم و مسافرانی که به جزیره مسافرت می‌کنند قابل درک و فهم است. لهجهٔ محلی و متداول مردم قشم در شهرها و روستاهای آن تقریباً یکسان است . به‌طور کلی باید گفت زبان محلی قشمی، آمیخته‌ای از بان‌های عربی، فارسی، بندری، هندی و انگلیسی است.

دین و مذهب: مردم شهرستان قشم مسلمان واکثریت (۹۸٪) پیرو مذهب تسنن (شافعی) اند.اصل مردم جزیره قشم کاملاً پیرو مذهب تسنن شافعی هستند

مسجدی واقع در جزیره قشم عکس : امیررضا توسلی

جغرافیای طبیعی

دره چاه‌کوه در قشم.

خلیج فارس با مساحت ۲۲۵۰۰۰ کیلومترمربع، عرض‌های متفاوت دارد. کمترین عرض آن ۱۸۰ کیلومتر و بیشترین عرض آن ۳۰۰ کیلومتر است. طول خلیج فارس از دهانه اروندرود تا تنگه هرمز ۹۰۰ کیلومتر است. عمق آب‌های خلیج فارس به‌طور متوسط در شرق بین ۵۰ تا ۸۰ متر و در غرب حدود ۱۰ تا ۳۰ متر است. ژرف‌ترین نقطه خلیج فارس گودالی است به عمق ۹۳ متر که در ۱۵ کیلومتری جنوب جزیره تنب بزرگ واقع شده‌است. خلیج فارس از مراکز مهم صید ماهی و مروارید است و در کف آن توده‌های گسترده مرجانی دیده می‌شود. به علت ادامه طبقات نفت‌خیز زاگرس به سمت جنوب، در لایه‌های زیرین خلیج فارس منابع مهم نفت و گاز وجود دارد که بخش بزرگی از آن به بهره‌برداری رسیده‌است. به علت پهنای کم تنگه هرمز، جزر و مد خلیج فارس همیشه اندکی عقب‌تر از جزر و مد دریاهای آزاد صورت می‌گیرد.

تنگه هرمز یکی از مهم‌ترین راه‌های آبی جهان است. این تنگه، ارتباط ۹۰۰ کیلومتر راه آبی جنوب کشور را به آب‌های آزاد جهان- از طریق دریای عمان- میسر می‌سازد. تنگه هرمز نزدیک به ۵۵ کیلومتر عرض دارد و عمیق‌ترین نقطه آن (در شمال جزیره مسندام) ۱۸۲ متر است.

موقعیت جغرافیایی قشم این جزیره از شمال به شهر بندرعباس، مرکز بخش خمیر و قسمتی از شهرستان بندر لنگه، از شمال‌ خاوری به جزیرهٔ هرمز، از شرق به جزیرهٔ لارک، از جنوب به جزیرهٔ هنگام و از جنوب باختری به جزایر تنب بزرگ و کوچک و بوموسی محدود می‌گردد. فاصله جزیرهٔ قشم (از بندر قشم) تا بندرعباس ۸/۱۰ مایل (۲۰ کیلومتر)، تا بندر هرمز ۷۲/۹ مایل (۱۸ کیلومتر)، جزیره لارک (تا مرکز دهستان لارک) ۸۵/۴ مایل (۹ کیلومتر)، تا جزیره بوموسی ۰۱/۸۸ مایل (۱۶۳ کیلومتر) و جزیره تنب بزرگ ۵۵/۶۱ مایل (۱۱۴ کیلومتر) است.

مساحت جزیره

مساحت جزیره ۱۴۹۱ کیلومترمربع، حدود 2/5 برابر دومین جزیره بزرگ خلیج پارس یعنی بحرین است. طول جزیره از بندر قشم، تا بندر باسعیدو در انتهای جزیره را در منابع مختلف بین ۱۰۰ تا ۱۳۰ کیلومتر تخمین زده‌اند و بیشتر روی طول ۱۱۵ و ۱۲۰ کیلومتر تکیه شده‌است. در گزارش توجیهی اجرای قانون تعاریف، طول سراسری جزیرهٔ قشم را ۱۲۰ کیلومتر ذکر کرده‌اند. عرض جزیره، در نقاط مختلف متفاوت بوده و به‌طور متوسط دارای سه عرض: کم (بین طبل و سلخ)، زیاد (بین لافت کهنه و شیب دراز) و متوسط (در منطقه اسکان) است. با این وجود، عرض متوسط جزیره قشم را ۱۱ کیلومتر می‌توان محسوب داشت.

جزیره قشم در (نقشه ایران و توران در دوره قاجاریه که توسط آدولف اشتیلر ترسیم شده‌است.)

زمین‌شناسی قشم

تاریخچه زمین‌شناسی و تکتونیک منطقه: بخش شمالی خلیج فارس قسمتی از بخش جنوب شرقی زون ساختاری زاگرس را تشکیل می‌دهد که با روند کمربند چین‌خورده - راندگی شمال غربی - جنوب شرقی در اثر آخرین فاز کوه‌زایی آلپین در پلیو - پلیئستوسن چین‌خورده و دگرریخت شده‌است. سازندهای زمین‌شناسی این کمربند ممکن است محدوده سنی دیرینه‌زیستی پیشین تا ترشیری داشته باشند و شامل دیاپیرهای منسوب به پالئوزوئیک پیشین به نام سری هرمز بوده که تا عهد حاضر به طرف سازندهای بالایی و تا روی زمین فعال بوده‌اند. بر اساس نظر اکثریت زمین‌شناسان این منطقه از نظر تکتونیکی از زمان ترشیری پسین به عنوان ناحیه فعال تکتونیکی بخش جنوبی پیشانی دیگر ریختی یا کمربند همگرایی (بین‌النهرین و حوزه خلیج فارس) و همچنین حاشیه‌های صفحه فشارشی و برخوردی قاره ایران - عربی، فعال بوده‌است.

گنبد نمکی نمکدان

کوه نمکی - کوه نمکدان - در قسمت جنوب غربی جزیره، ویژگی عمده مجموعه کوهستانی غربی را تشکیل می‌دهد. این کوه که به شکل مخروط است تا ارتفاع ۳۹۷ متر (قلهٔ کوه نمکدان) می‌رسد. ساختار نمکی این کوه از انباشته شدن صخره‌های آذرین با رسوبات تشکیل شده‌است. کوه گنبد نمکی، با بقایای معادن نمک باستانی و چشمه‌های آب شور، به خودی خود یک ”اثر تاریخی طبیعی دیدنی“ با امکانات آموزشی و تفریحی را به وجود آورده‌است.

دره ستارگان

دره ستارگان در قشم.

روستای برکه خلف در فاصله پنج کیلومتری از ساحل جنوبی جزیره قرار گرفته‌است. در شمال این روستا دره ستارگان قرار دارد. اهالی منطقه به این روستا استاله کفته می‌گویند. اما، نام دره ستاره‌ها برای این پدیده کم‌نظیر زمین‌شناسی جاافتاده‌است.

به دلیل شکل ویژه این دره و انواع حجم‌ها و پدیده‌های فرسایش موجود در آن وزش بادهای تند و گردش هوا در لابه‌لای ستون‌ها و حفره‌های موجود در دره تولید صدا می‌کند و به دلیل این صداها است که اهالی معتقدند با تاریک شدن هوا این دره محل آمد و شد ارواح و اجنه‌است و بنابراین از ورود به آن در شب خودداری می‌کنند.

دره ستاره‌ها در واقع یک ناحیه فرسایش یافته توسط آب‌های سطحی، رگبارهای فصلی و تندبادها است. فلات اولیه که هنوز در بخش شمالی به‌صورت کم و بیش دست نخورده باقی مانده، در ارتفاع بین ۷ تا ۱۵ متری از کف دره قرار دارد و جنس آن ماسه سنگ با سیمان آهکی سست و پر از پوسته‌های فسیلی است. مخروط‌های نوک‌تیز، ستون‌نها و ستونک‌های فرسایشی، آرک‌ها و تیغه‌ها و دیواره‌های نواری از جمله بخش‌هایی هستند که در این دره مشاهده می‌شوند.

به دلیل سست بودن جنس لایه‌ها، می‌توان انتظار داشت که پس از هر بارندگی شدید (که به ندرت اتفاق می‌افتد) تغییرات محسوسی در مورفولوژی دره صورت پذیرد.

دژهای پرتغالی در قشم

نوشتار‌های اصلی: قلعه پرتغالی‌ها (قشم) و قلعه لافت

نوشتار(های) وابسته: قلعه هرمز

آثار دژ پرتقالیها در شهر قشم و دژهای دیگری در خاور لافت ، موسوم به دژهای نادری - که با توپهای بزرگ آن روزگار مجهز بوده است -، در قشم دیده میشود . این دژ ، وظیفه پشتیبانی قلعه هرمز را بر عهده داشته که شامل تامین آب شیرین برای قلعه پرتقالی هرمز بوده است . بنای این قلعه در ۱۶۲۱ میلادی باعث شد شاه عباس بزرگ اقدام به جنگ بر ضد پرتقالیها و اخراج آنان از سواحل خلیج فارس نماید .

لرزه خیزی قشم

در ساعت ۱۲ و ۳۴ دقیقه و ۲۵ ثانیه روز سه‌شنبه ۲۱ تیرماه ۱۳۸۴ زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۶/۴ در استان هرمزگان رویداد که در مناطقی از استان از جمله جزیره قشم احساس شد. کانون این زمین‌لرزه در مختصات ۰۷/۲۷ درجه عرض شمالی و ۹۱/۵۵ درجه طول شرقی، در حوالی گچین در غرب بندرعباس و در فاصله ۱۹ کیلومتری بندر درگهان (در جزیره قشم) اعلام شد. تنها پس‌لرزه ثبت شده این زمین‌لرزه که امکان ثبت و تعیین محل آن وجود داشته، در ساعت ۱۶ و ۱۱ دقیقه همان روز و به بزرگی ۸/۲ روی داده‌است.

سواحل

سواحل جنوبی جزیره قشم

جزیره قشم با وسعتی نزدیک به ۱۵۰۰ کیلومترمربع، بیشترین سواحل و کرانه‌ها را در بین جزایر خلیج فارس به خود اختصاص می‌دهد. سواحل زیتون، سیمین، جزایر ناز، سوزا، مسن، شیب‌دراز، سلخ و دوستکو از دیدنی‌ترین سواحل جزیره قشم محسوب می‌شوند. از ویژگی‌های ساحل شناختی این جزیره، تنوع سواحل صخره‌ای، ماسه‌ای و گلی آن است که چنین خصوصیتی به‌طور یک جا در کمتر جزیره‌ای یافت می‌شود. سواحل شنی و ماسه‌ای نقره‌فام و سیمین براق نیز از دیگر انواع سواحل در جزیره قشم محسوب می‌شوند. ساحل صخره‌ای زیتون، ساحل شنی سیمین و سواحل گلی لافت و جنگل‌های حرا تنوع سواحل قشم را نشان می‌دهند. ساحل صخره‌ای ریگو معروف به ساحل لاک‌پشت‌ها نیز از دیگر سواحل زیبای جزیره قشم است که لاک‌پشت‌ها در آنجا برای نفس‌گیری و تغذیه به روی آب می‌آیند. سواحل زیبای جزیره هنگام در دو کیلومتری خط ساحلی جنوب جزیره قشم زیستگاه دلفین های باهوش و بازیگوش است که این مسئله موجب جذب گردشگران علاقه‌مند به قشم و جزیره هنگام شده است. گردشگران علاوه بر ساحل زیبای بین هنگام و قشم از طبیعت رویایی داخل جزیره هنگام و تنها مزرعه پرورش تمساح کشور نیز دیدن می کنند.

پارک کروکودیل قشم عکس : امیررضا توسلی

آب و هوا

قشم در گروه سرزمین‌های گرم و خشک قرار می‌گیرد و این در حالی است که رطوبت نسبی هوا در قشم بالاست. فشار هوا در قشم بین ۱۰۱۵ تا ۱۰۱۸ میلی‌بار جیوه‌است که در تابستان به دلیل گرمای زیاد، فشار هوا به کمتر از ۱۰۰۰ میلی‌بار می‌رسد. دمای متوسط سالیانه جزیره قشم حدود ۲۶ درجه سانتی‌گراد، با متوسط حداکثر و حداقل دمای روزانه به ترتیب ۳۳ و ۱۸ درجه سانتی‌گراد است. اختلاف درجه حرارت فصلی این جزیره بسیار زیاد است. گرم‌ترین زمان‌ها ۱۰ تیر تا ۱۰ شهریور و سردترین ماه‌ها دی و بهمن است. در جزیره قشم حداکثر و حداقل دمای مطلق ۴۶ و 16 درجه سانتی‌گراد به ثبت رسیده‌است.

چشمه‌های جزیره قشم

چشمه‌های جزیره قشم، که به‌طور پراکنده در جای جای جزیره وجود دارند، فاقد آب شیرین بوده و عمدتاً شور هستند. برخی از این چشمه‌های عبارت‌اند از:

چشمه کارگهچشمه معدنی سولفوره و شور کارگه در میانه و هسته مرکزی ساختار تاقدیسی مجاور بندر ماهیگیری سلخ (میدان گاز طبیعی سلخ، معروف به برهوت) واقع شده‌است. آب این چشمه (چند لیتر در ثاینه) پس از نهشته شدن بخشی از مواد معدنی سیاهرنگ همراه در محل تظاهر، موجب تغذیه بیشتر آب شور در آبرهه موجود این محل بوده و در اطراف و بستر آبراهه اخیر نیز رسوبات فراوان نمک گذاشته می‌شود.

ـ چشمه گوری: رسوبات واحد گوری دارای ضخامت حدود یکصدمتر، پوشاننده نهشته‌های انیدریت و نمک‌های مربوط به سازند گچساران است که با توجه به دانسته‌ها، ستبرای حدود ۱۴۰۰ متر دارد.

چشمه‌های دامنه کوه نمکدان پهنه‌های پوشیده از رسوب نمک در کوه نمکدان دارای توده‌های بسیار بزرگ و گسترده نمک با کمیت بالا با کیفیت و خلوص نسبتاً مناسب است و از نظر اقتصادی در تأمین نمک خوراکی، نمک طبی و حتی تأمین بخشی از مشتقات موردنیاز در ترکیباتی از پتروشیمی اهمیت دارد.

پوشش گیاهی قشم

جنگل‌های حرا در قشم.

اولین و مهم‌ترین جامعه گیاهی جزیره در جنگل‌های حرا مشاهده می‌شود که گونه‌ای از مانگروها به نام Avicennia marina (به نام ابوعلی سینا، دانشمند پرآوازه ایران) است و گستره‌ای بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر مربع از مساحت جزیره را به خود اختصاص داده‌اند. گیاهان قشم خشکی پسند و حرارت‌خواه بوده و نیاز به رطوبت زیاد در تابستان دارند و بیشتر به شکل درختچه‌های نیم‌بیابانی کوتاه قد قابل مشاهده هستند.

حیات جانوری

در آب‌ها و خشکی‌های جهان سه سیستم حیاتی از نظر تنوع زیستی از بیشترین تنوع جانوری و گیاهی برخوردارند. این سه اکوسیستم عبارت‌اند از جزایر مرجانی، جنگل‌های حرا و جنگل‌های بارانی. در جزیره قشم و آب‌های پیرامونی آن دو اکوسیستم‌های اول و دوم حضور دارند گونه‌های شناسایی شده پستانداران قشم عبارت‌اند از ۴ گونه خفاش که یک نوع آن خفاش میوه‌خوار است، خفاش میوه‌خوار بزرگ‌ ترین خفاش کشور بوده و بیشتر از قشم گزارش شده‌است.

جونده۴ گونه، یک نوع خارپشت، یک گونه خرگوش، یک گونه روباه و دو نوع نمسی و یک نوع جبیر یا غزال ایرانی نیز در قشم شناسایی شده‌است.

خزندگان شناسایی شده قشم نیز بسیار متنوع هستند. سه نوع مار و ۱۷ گونه مارمولک و یک نوع دوزیست در قشم شناخته شده‌اند.

مهره‌داران قشم: پرندگان از بیشترین تنوع برخوردارند. فهرست پرندگان شناسایی شده قشم تا سال گذشته ۹۸ گونه بود اما با شناسایی ۷۵ گونه پرنده دیگر، این فهرست در حال حاضر به ۱۷۳ نوع رسیده‌است. برخی از این پرندگان از جمله پرندگان نادر کشورمان هستند که شاهین کبود و حواصیل سبز از آن جمله‌اند. معدود آهوان باقی‌مانده قشم به دشت‌های بسیار زیبای فراز کوه‌ها پناه برده‌اند و آخرین روزهای پرخطر زندگی خود را در آنجا می‌گذرانند. نسل آهو در جزیره قشم به شدت در خطر انقراض است. از این جانواران بسیار زیبا و باارزش که در صورت حضور در جزیره، زیبایی خیره‌کننده‌ای به طبیعت آن می‌بخشد طی سال‌های گذشته هیچ‌گونه حفاظتی به عمل نیامده و با این ثروت‌های باارزش جزیره برخورد مناسبی صورت نگرفته‌است.

دوزیستان و خزندگان جزیره قشم: با توجه به موقعیت جغرافیای جزیره قشم در خلیج فارس و به دلیل تنوع نواحی اکولوژیک آن و همچنین به دلیل وجود زیستگاه‌های متنوع نظیر: محیط تالابی جنگل حرا، پهنه‌های گلی، تپه ماهورهای متنوع، مناطق بیابانی، شنزارها، سواحل شنی، مناطق صخره‌ای، مزارع و باغ‌های کشاورزی و چمنزارهای فصلی - مطالعه مقدماتی اکولوژیک توزیع و پراکنش دوزیستان و خزندگان جزیره صورت پذیرفت.

پرندگان قشم

بارزترین پدیده طبیعی قشم گوناگونی پرندگان آن است. از میلیون‌ها سال پیش به این سو حدود چهارمیلیون پرنده مهاجر به‌طور منظم در فصل‌های مختلف سال، به خلیج فارس همانند یک زیستگاه ویژه، پناه می‌آورند. به‌طور کلی، در گشت و گذاری چند روزه در جزیره قشم به آسانی می‌توان تا ۱۰۰ گونه از پرندگان آن را مشاهده کرد. برخی از پرندگان جزیره قشم عبارت‌اند از: مرغ سقای پا خاکستری، باکلان، حواصیل خاکستری، قار کوچک، قار ساحلی، قار سفید، حواصیل شب، حواصیل هندی، کفچه نوک، فلامینگو ، عقاب ماهیگیر(جزیره قشم)، کرکس، جیرفتی، هوبره، سلیم خرچنگ‌خوار، صدف‌خوار، دیدومک، تله نوک پهن، کاکایی سر سیاه، کاکایی پشت سیاه، پرستو دریایی دودی، پرستو دریایی کاکلی کوچک، پرستو دریایی معمولی، پرستو دریایی کاکلی، سبز قبای هندی، زنبور خانگی کوچک، دم جنبانک ابلق، دم جنبانک کله زرد، میوه‌خور، بلبل خرما، سنگ چشم کله سرخ، سوسک چیفچاف، سوسک جنبان، سوک سرسیاه، طرقه بنفش، طرقه کوهی، چکچک بیابانی، شهدخور، زرد پر مزرعه، سهره خاکی .

نخستین ژئوپارک کشور در جزیره قشم

دشت‌ها، دره‌ها، سواحل و کوه‌های جزیره هم وضعیتی یگانه و کم‌نظیر از نظر پوشش گیاهی، حضور حیات وحش و وجود پدیده‌های نادر زمین‌شناسی دارند. در این بخش از جزیره علاوه بر گونه‌های گیاهی و جانوری زیبا، کمیاب و در خطر انقراض که در سطح ملی و همچنین جهانی از ارزش بسیاری برخوردارند، پدیده‌های زمین‌شناسی نادر و بی‌مانندی نیز وجود دارند که هریک به تنهایی جذابیت و زیبایی خاص دارند. مجسمه‌های طبیعی و نقش برجسته‌های پراکنده، چین‌خوردگی‌ها و کوه‌های شگفت‌آور، سطوح تخت و صفه‌ها در ارتفاعات، ستون‌های حاصل از عوامل فرسایش، برجستگی‌ها و فرورفتگی‌های به‌وجود آمده از هوازدگی، مخروط افکنه‌ها و قطعه‌های فروافتاده در پای ارتفاعات، کوهسرها و هیکل‌های که دست هنرمند طبیعت به تازیانه باد و باران پدید آورده، تندیس‌های اعجاب‌آوری که در شکل‌های مختلف هم چون لاک‌پشت، سگ، مارمولک، اسب آبی و یا حتی چهره آدمی در حالت خشم و فریاد و ... همه و همه بخش بزرگی از طبیعت مسحورکننده قشم هستند و از جاذبه‌های کم‌نظیر طبیعت‌گردی این جزیره به‌شمار می‌روند. در سواحل جنوبی بخش غربی جزیره از بندر ماهیگیری سلخ تا روستای کانی - یعنی در فاصله سی‌کیلومتر از ساحل جزیره - روستا، مزرعه و هیچ نوع تمرکز و تجمع انسانی وجود ندارد. در بخش غربی جزیره حضور انسان و فعالیت‌های دامداری و کشاورزی از زمان‌های قدیم بسیار ناچیز بوده‌است و در حال حاضر نیز قابل توجه نیست. در این بخش از جزیره پدیده‌هایی وجود دارند همچون:

جنگل‌های حرا، گنبد نمک، غارهای نمک، چشمه‌های آب معدنی، تنگه چاهکو ، تنگ عالی، بام قشم، دره تندیس‌ها، کلات کشتاران و ده‌ها تخته سنگ و صخره با شکل‌های عجیب و غریب.

نمای سراسرنما از جزایر ناز در موقع جزر خلیج فارس.

جغرافیای اقتصادی

موسسه آموزش عالی قشم از منابع درآمدزائی جدید منطقه آزاد قشم

اثرات ناشی از قاچاق سوخت بر روی محیط زیست و سواحل جزیره قشم عکس : امیررضا توسلی

دامپروری جزیره قشم تا حدودی توان بالقوه برای دامپروری را دارد و هم اکنون دامپروری به روش سنتی در جزیره انجام می‌گیرد . نزدیک به ۲۰۰۰ راس بز از نژادهای مخصوص تالی، جزیرتی، پاکستانی و هم چنین حدود ۳۰۰۰ راس گوسفند و گاو گوساله و چند هزار ماکیان در جزیره وجود دارد. منابع تغذیه دام‌ها بیشتر از سرشاخه‌ها و برگ درختان حرا است. مردم جزیره نوعی غذا به نام «فخاره» برای دام‌های خود درست می‌کنند . بیشتر دام‌ها در این جزیره در دشت مرکزی (یعنی توریان، رمکان، گربه دان و کاروان) هستند شتر یا سفینه صحرا در گذشته از اهمیت خاصی برخوردار بوده که انطباق بیشتری با محیط جزیره داشته‌است و برای حمل و نقل وهم چنین شیر و گوشت نگهداری می‌شده‌است. شترداری بیشتر در روستای طبل، جی جیان، سهیلی و سلخ رایج است. تعداد شترها در این جزیره افزون بر ۳۰۰۰ نفر است.

اولین و تنها مزرعه پرورش کروکودیل کشور به نام پارک و مزرعه کروکودیل نوپک در جزیره هنگام از توابع شهرستان قشم به تولید و تکثیر کروکودیل مشغول است. این مزرعه علاوه بر تولید گوشت و پوست امکان بازدید گردشگران علاقه‌مند را در محلی دیدنی و زیبا فراهم آورده است.

کشاورزی در جزیره قشم به دلیل کمی بارندگی و نبود آب شیرین کافی، کشاورزی بسیار محدود است و بیشتر به صورت دیم صورت می‌گیرد و کشت غلات دیم نیز به دلیل یکنواختی بارندگی دستخوش نوسان زیاد می‌شود. به این ترتیب، تولید کشاورزی قشم را می‌توان ناچیز دانست. نواحی کشت آبی در دشت توریان و نواحی زراعت دیم در روستای طبل، گوران، سهیلی، گورزین، ملکی، لافت و گیاهدان واقع اند که نیمی از نخلستان‌های جزیره را در خود جای داده‌اند.

معادن در جزیره قشم معادن گوناگونی از قبیل نمک، خاک سرخ، گاز سنگ آهن و ... وجود دارد که به ویژه در گذشته سبب رونق تجاری این جزیره بوده‌است و قسمتی از مشاغل جزیره نشینان را تامین می کرده‌است معدن سنگ لاشه تلمبر واقع در ۱۰ کیلومتری باختر بندر قشم با تولید سالانه ۳۵ هزار تن و معدن سنگ لاشه قشم واقع در ۱۴ کیلومتری جنوب غربی شهر قشم با تولید سالانه ۲۷۰۰ تن از مهم‌ترین معدن‌های قشم به شمار می‌روند. از جمله معادن عمده جزیره قشم، نمکدان است که به صورت تپه نمکی مدور (مخروطی) و به قطر قاعده ۷ کیلومتر در ارتفاع ۲۳۷ متر از سطح دریا قرار دارد. این منبع دارای بهترین نمک است که ذخائر آن ۴۲۰ هزار تن برآورد شده‌است. گاز جزیره قشم در سنوات گذشته برای اولین بار به وسیله شرکت ایران و انگلیس کشف و حفر شد به طوری که در منطقه کارگه سه چاه نفت زده‌اند که عمق یکی از آنها تا ۳۰۰۰ متر می‌رسد اما سر چاه‌ها را بسته‌اند

پالایشگاه گاز گَوَرزین

که از پنج حلقه چاه تغذیه می‌کند پس از پالایش به وسیله لوله‌های ۱۲ اینچی از لافت کهنه به بندر پل و در مجموع پس از طی ۷۰ کیلومتر به نیروگاه بندر عباس می‌رسد تا انرژی گازی را به الکتریسیته تبدیل نماید. قدرت تصفیه و حمل گاز طبیعی به نیروگاه حرارتی بندرعباس در صورت امکان روزانه یکصد میلیون فوت مکعب است و این لوله‌ها در ژرفای ۳۳ متری دریا قرار گرفته‌اند.

خوراکی‌های محلی

نان تُُمُشی ^[۲]، نوعی نان محلی بسیار نازک است که در قشم آنرا با سس مخصوصی می‌پزند. در این نان تخم مرغ و پنیر می‌ریزند که همزمان با نان می‌پزد. نوشیدنی مخصوص قشم چایی شیر است . خورش قلیه‌ماهی از غذاهای محلی این جزیره است .

[هَوآری ماهی/ هَوآری مرغ/ هَوآری گوشت و...] [زیبُن هَوور/ زیبُن میگ/ زیبُن ...] [حَلا ماهی] [نان بآدی]

اتهام تخلف 13 هزار میلیارد تومانی در دولت احمدی نژاد

تخلف 13 هزار میلیارد تومانی در منطقه ازاد قشم

7 تیر 393 : شهریار مشیری مدیر منطقه آزاد قشم در دولت حن روحانی طی مصاحبه ای با روزنامه شرق از تخلف 13 هزار میلیارد تومانی در دولت احمدی نزاد خبر داد که مربوط به فروش زمین های فرودگاه قشم و بندر درگهان بوده است.به گفته وی:« بیست هکتار از اراضی این فرودگاه را در زمان مدیریت آقای موسوی- از مدیران منصوب منطقه آزاد از سوی حمید بقایی- برای شهرک‌سازی و کاربری مسکونی، با عنوان پروژه شهرک طلایی (Golden City) واگذار می‌کنند. زمین را قیمت کرده و همان موقع آن را متری ٩٠ هزار تومان می‌فروشند. تحقیقات ما نشان داد زمین آن ‌سوی خیابان- مجاور فرودگاه- همان موقع متری ٨٠٠ تا ٩٠٠ هزار تومان فروش می‌رفته است. تخلف دیگر اینکه بدون آنکه پول بگیرند، زمین را به قیمت ١٧ میلیارد تومان و با اقساط هفت‌ساله و از دم قسط فروخته‌اند و هیچ پیش‌پرداختی در کار نبوده است. »^[۳]

شرکت خریدار این زمین ها به گفته وی در هنگام خرید ثبت نشده بوده و قرار داد صوری بوده است.

نوشتار اصلی: اتهام‌های اقتصادی دولت محمود احمدی‌نژاد پس از پایان دولت

سبزوار

توضیحات: دسته: Uncategorised; منتشر شده در 25 مهر 1394; نوشته شده توسط بیهمتا; بازدید: 7589

سبزوار

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

سبزوار
بیهق، سربداران

کشور

نام(های) قدیمی

بیهق، ساسویه،^[۱] سربداران

مردم

جمعیت

۲۳۱٬۵۵۷ تن در سال ۱۳۹۰^[۲]

رشد جمعیت

۱٫۳٪

تراکم جمعیت

۷٬۷۴۲ _{نفر بر کیلومتر مربع}

جغرافیای طبیعی

مساحت

۲۶٫۷۶ کیلومتر مربع^[۳]

ارتفاع از سطح دریا

۹۷۷٫۶ متر

آب‌وهوا

میانگین دمای سالانه

۱۷٫۱

میانگین بارش سالانه

۱۸۸٫۶ میلی‌متر

اطلاعات شهری

شهردار

دکتر محمد علی طالبی

ره‌آورد

کلوچه زنجبیلی، انواع خشکبار، زعفران، پسته، زیره سیاه

پیش‌شماره تلفنی

۰۵۱

وبگاه

پورتال شهر سبزوار

شناسهٔ ملی خودرو

ایران۳۲ ج

ایران۴۲ ن

ایران۳۶ م

تابلوی خوش‌آمد به شهر

سبزوار

روی نقشه ایران

۳۶.۱۲° شمالی ۵۷.۴۳° شرقیمختصات:

۳۶.۱۲° شمالی ۵۷.۴۳° شرقی

سبزوار تلفظ ^{راهنما·اطلاعات} یکی از شهرهای بزرگ استان خراسان رضوی است که در غرب خراسان، در شمال شرق ایران قرار دارد. تاریخ سبزوار با بیهق پیوند خورده‌است. پس از حمله مغول به سلطنت خوارزمشاه به دلیل دلاوری مدافعان فدایی موسوم به سربداران، برای مدتی به نام سربداران نیز شناخته می‌شد. بعد از حکومت شیعی آل بویه حکومت شیعه بعدی در ایران به دست سربداران ایجاد گردید که مدتها بر قسمتهایی از کشور حکومت نمودند و پایتخت این حکومت سبزوار بود.

سبزوار از مهم‌ترین مراکز جمعیتی، دانشگاهی، فرهنگی، اسلامی و تاریخی شمال شرق ایران به شمار می‌آید و به عنوان یکی از نمادهای تاریخ و علم ایران مطرح شده‌است. مراکز علمی و دانشگاهی و همچنین حوزه‌های علمیه این شهر که خود نشان دهنده علم و فرهنگ دوستی مردمان این شهر است از قدمتی دیرینه برخوردارند. این شهر خاستگاه اندیشمندان بزرگی در دوران‌های مختلف تاریخی بوده است. کلاس‌های درس حاج ملا هادی سبزواری فیلسوف بزرگ جهان اسلام همواره در یاد و خاطره تاریخ ماندگار است. شاعران بزرگی از این شهر نیز به دنیای علم و ادب معرفی شده‌اند که ابن یمین فریومدی و حمید سبزواری از جمله آنها هستند. تاریخ‌نگار بزرگ ایران ابوالفضل بیهقی نیز در این شهر متولد گردید. دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، دانشگاه حکیم سبزواری و دانشگاه آزاد اسلامی دانشگاه‌های مهم این شهر می‌باشند که در این شهرستان به تربیت نیروهای کارآمد می‌پردازند. هم اکنون ۱۴ دانشگاه و مؤسسهٔ آموزش عالی بزرگ در این شهر مشغول به کار می‌باشند.
در سال ۱۳۸۲ فرودگاه سبزوار افتتاح شد و اکنون این فرودگاه دارای پروازهای بین‌المللی است و تنها فرودگاه موجود در خراسان رضوی است که پس از فرودگاه مشهد به جابجایی مسافر می‌پردازد. این شهر به لحاظ موقعیت تجاری و بازرگانی دربین شهرهای استان خراسان رضوی از جایگاه ممتازی برخوردار است. فرمانداری این شهرستان جزء فرمانداری‌های ویژه ایران می‌باشد.
فاصله شهر سبزوار از طریق جاده ۴۴ با مشهد در شرق ۲۲۰ کیلومتر و با تهران در غرب ۶۷۰ کیلومتر است.

محمود دولت‌آبادی، ملا هادی سبزواری، ملاحسین واعظ کاشفی، دکتر قاسم غنی، ابوالفضل بیهقی، دکتر علی شریعتی از بزرگ‌ترین مشاهیر سبزوارند.

سبزوار همواره در طول تاریخ یکی از مراکز بزرگ تمدنی کشور بوده است و در زمان قیام سربداران و با تسلط ایشان بر بخش‌های کثیری از ایران به پایتخت سیاسی شیعی کشور تبدیل گردید.

محتویات

جایگاه

این شهر در گذشته در مسیر راه ابریشم قرار داشت. شهر سبزوار از تهران تقریباً ۶۷۰ کیلومتر فاصله دارد.
بزرگراه تهران-مشهد از مرکز این شهرستان عبور می‌کند و موقعیت قرارگیری آن به گونه‌ای است که ارتباط جنوب خراسان و همچنین خراسان شمالی به تهران از طریق این شهر برقرار می‌گردد. قرار گرفتن بر چهارراه ارتباطی شمال و جنوب و ارتباط با پایتخت کشور موقعیت ممتازی به این شهر بخشیده است. این شهر هم اکنون پس از مشهد و نیشابور سومین شهر بزرگ و پرجمعیت خراسان رضوی می‌باشد. این شهر به عنوان دروازه خراسان نیز نامیده می‌شود.^[۴]

در سال‌های اخیر فرودگاه سبزوار ساخته شد که در اردیبهشت ۱۳۸۵ همزمان با دور اول سفرهای استانی دولت محمود احمدی‌نژاد به خراسان رضوی این فرودگاه به‌عنوان مرز مجاز هوایی شناخته شد.^[۵] فرودگاه سبزوار در سیزدهم دی ماه ۱۳۸۹ به صورت ۲۴ ساعته عملیاتی شد.^[۶] سبزوار از شهرهای ثروتمند ایران از نظر میزان موجودی در حساب‌های بانکی است و دارای تعداد زیادی بازرگان می‌باشد.

سبزوار در اسفند ماه ۱۳۹۳ به عضویت مجمع شهرداران آسیایی درآمد.^[۷]

موقعیت جغرافیایی و ویژگی‌های طبیعی

شهرستان سبزوار واقع در غرب استان خراسان رضوی براساس آخرین تقسیمات کشوری دارای دو بخش به نام‌های مرکزی و روداب است. است. بخش‌های جوین و جغتای در سال ۱۳۸۷، بخش خوشاب در سال ۱۳۸۹ و بخش‌های داورزن^[۸] و ششتمد^[۹] در سالل ۱۳۹۱ از شهرستان سبزوار جدا شدند و خود به شهرستان ارتقاء یافتند.^[۱۰]^[۱۱]^[۱۲]

کوه‌های جغتای عامل جدایی دشت جوین از جلگهٔ اصلی سبزوار بوده و در جنوب آن نیز کوه میش قرار دارد. به تعبیر دیگر سبزوار محصور در میان ارتفاعات شمالی و جنوبی است. چهره منطقی شرقی و شمالی این شهرستان کوهستانی و دارای اقلیم معتدل و در قسمت‌های جلگه‌ای با هوای گرم همراه است. تنها دو رشته رودخانهٔ فصلی به نام کالشور در این ناحیه وجود دارد که سیلاب‌های دشت سبزوار را به نمکزارهای کویر هدایت می‌کند.

قوچان	استان خراسان شمالی	جوین و جغتای
نیشابور		شاهرود
	سبزوار

کاشمر	بردسکن	کویر مرکزی

گویش و لهجه سبزواری

زبان اکثریت مردم سبزوار فارسی است؛ ولی در چندین روستای سبزوار مردم به زبان ترکی صحبت می‌کنند.

گویش مردم سبزوار از مجموعه گویشهای اصیل خراسانی و با منشاء فارسی دری است. با این حال لهجه سبزواری به دلیل حفظ اصالت خود در طول تاریخ، تفاوت اساسی با سایر لهجه‌های خراسانی دارد. به دلایل تاریخی واژه‌های لهجه سبزواری هنوز اصالت فارسی خود را حفظ کرده است وکمتر از لغات دخیل درآن استفاده شده است. این واژه‌ها زنده بوده و قدمت آن گاهی به دوران ایران باستان و گویش‌های رایج درآن زمان می‌رسد و اکنون نیز بطور روزمره در محاوره بین مردم به کار می‌روند.^{[نیازمند منبع]}

جمعیت

جمعیت شهر سبزوار در سال ۱۳۹۰ برابر با ۲۳۱٬۵۵۷ تن بوده‌است که پس از نیشابور و مشهد سومین شهر پر جمعیت استان خراسان رضوی (و نیز خراسان بزرگ) می‌باشد.^[۲]

هرم جمعیتی سبزوار در سال ۱۳۸۵
مردان	سن	زنان
۵٬۸۴۷	۷۵+	۵٬۰۶۰
۵٬۴۶۳	۷۰–۷۴	۴٬۹۱۱
۴٬۴۹۳	۶۵–۶۹	۴٬۵۸۹
۵٬۴۷۴	۶۰–۶۴	۶٬۱۳۲
۵٬۲۱۶	۵۵–۵۹	۶٬۰۷۴
۸٬۰۹۷	۵۰–۵۴	۸٬۸۷۶
۱۱٬۳۷۴	۴۵–۴۹	۱۱٬۷۵۱
۱۱٬۲۹۳	۴۰–۴۴	۱۱٬۳۸۳
۱۳٬۷۰۹	۳۵–۳۹	۱۴٬۱۲۸
۱۵٬۴۰۷	۳۰–۳۴	۱۶٬۰۶۵
۱۹٬۶۵۶	۲۵–۲۹	۲۰٬۵۷۳
۲۴٬۵۴۱	۲۰–۲۴	۲۸٬۵۴۱
۲۷٬۵۴۹	۱۵–۱۹	۲۸٬۹۳۷
۲۲٬۹۲۳	۱۰–۱۴	۲۲٬۲۱۴
۱۸٬۲۹۰	۵–۹	۱۷٬۲۹۵
۱۷٬۵۸۹	۰–۴	۱۶٬۶۸۳

^[۱۳]

اقلیم

[نهفتن]آب و هوای سبزوار
	ژانویه	فوریه	مارس	آوریل	مـــــه	ژوئـن	ژوئیـه	اوت	سپتامبر	اکتبـر	نوامبر	دسامبر	سـال
گرم‌ترین C°	۲۳٫۰	۲۵٫۲	۳۴٫۰	۳۶٫۶	۴۱٫۰	۴۴٫۴	۴۵٫۵	۴۴٫۰	۴۱٫۲	۳۶٫۶	۳۰٫۴	۲۳٫۰	۴۵٫۵
میانگین گرم‌ترین‌ها C°	۸٫۸	۱۲٫۰	۱۷٫۳	۲۴٫۵	۳۰٫۳	۳۵٫۸	۳۷٫۷	۳۶٫۴	۳۲٫۷	۲۵٫۹	۱۸٫۱	۱۱٫۵	۲۴٫۲
میانگین سردترین‌ها C°	-۱٫۵	۰٫۳	۴٫۹	۱۰٫۹	۱۵٫۹	۲۰٫۸	۲۳٫۱	۲۱٫۰	۱۶٫۶	۱۰٫۵	۴٫۶	۰٫۳	۱۰٫۶
سردترین C°	-۲۰٫۰	-۱۶٫۰	-۷٫۲	-۳٫۰	۴٫۰	۹٫۰	۱۳٫۰	۹٫۰	۴٫۰	-۲٫۰	-۱۴٫۰	-۱۹٫۰	-۲۰٫۰
بارش mm	۳۱٫۵	۲۹٫۲	۳۸٫۶	۲۶٫۸	۱۳٫۸	۲٫۵	۱٫۲	۰٫۵	۰٫۷	۵٫۷	۱۲٫۴	۲۵٫۷	۱۸۸٫۶
منبع: سازمان هواشناسی کشور^[۱۴]

قدمت

با کشف یک ساطور متعلق به انسان ابزار ساز، قدمت سبزوار که پیش از این تنها ۶ هزار سال تخمین زده می‌شد به ۱۲هزارسال افزایش یافت. سنگ اولیه ابزار سنگی به صورت رگه‌هایی در ارتفاعات بینالود وجود داشته و انسان‌های آن روزگار، این سنگ‌ها را از طریق آب حمل کرده و به مناطق زیست خود انتقال داده سپس با تراش دادن سنگ‌ها، ابزار مورد نیاز شان را از آن تولید می‌کردند. بررسی‌های باستان شناسی در بخش‌های جنوبی سبزوار از انسان‌های ابزارساز مربوط به دوران نوسنگی بدون سفال خبر می‌دهد.

بررسی‌های دوتن از دیرینه شناسان بنام علی آریایی از ایران و کلود سیبلت از فرانسه طی دو فصل در حوزه کشف رود تعداد ۸۰ ساطور ابزار در این حوزه منجر شد. آنان در این بررسی‌ها به این نتیجه رسیدند که قدیمی‌ترین ردپای انسان ابزار ساز در آسیای جنوب غربی در این محل شناسایی شده است که قدمتی در حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار سال دارد.

ابزارهای بدست آمده از این منطقه شامل تبر، کارد و چاقو است که مورد استفاده انسان ابزار ساز قرار می‌گرفته است.

سبزوار در کنار جاده ابریشم یا جاده شاهی و راه زیارت معبد بودا قرار گرفته است و آتشکده آذربرزین مهر در این شهر قرار دارد. بیش از ۵۰۰ اثر تاریخی از هزاره سوم قبل از میلاد تاکنون در شهرستان سبزوار شناسایی شده است که بیش از ۱۰۰ اثر آن به ثبت آثار ملی رسیده است.^[۱۵]

ابنیه تاریخی

مسجد جامع سبزوار

مسجد جامع سبزوار با مساحتی حدود چهار هزار متر مربع مشتمل بر ایوانهای قبله، شمالی، صحن، شبستان و رواق در حاشیهٔ جنوبی خیابان بیهق این شهر واقع است. بنا بر شواهد معماری بخش‌هایی از این بنا در طول زمان مرمت و بازسازی شده‌است. در ضلع جنوبی ایوان قبله محراب قرار دارد بر بالای آن کتیبه‌ای به تاریخ ۱۲۹۲ ه. ق و بر راس این ایوان دو مناره آجری دیده می‌شود. در طرفین این قسمت شبستان‌های با طاق ضربی بلند همزمان با بنای ایوان جنوبی ایجاد شده‌است. در دالان سمت شرقی ایوان شمالی مسجد کتیبه‌هایی به صورت سنگ نوشته از دوران صفویه با تاریخ‌های ۹۷۹ و ۱۱۳۶ ه. ق دربارهٔ مراعات سکنه سبزوار و دستوری از شاه طهماسب صفوی ثبت می‌باشد. از عمده تزیینات مسجد جامع سبزوار کاشی هفت رنگ و کاشیکاری خشتی است. این بنا ویژگی‌های معماری سده هشتم هجری را نشان می‌دهد.

مسجد پامنار

این بنای مذهبی کهن‌ترین مسجد شهر سبزوار است که در ضلع جنوبی خیابان بیهق این شهر قرار دارد. بنای امروزی مسجد با وسعت تقریبی ۳۵۰ متر مربع مشتمل بر شبستان ستوندار و صحن ضلع جنوبی است که بخش الحاقی به این مسجد محسوب می‌گردد. شهرت این بنا به پامنار سبب وجود مناره ای مجاور ایوان با ارتفاع بیش از ۲۰ متر است. ساقه این مناره آراسته به تزیینات و کتیبه‌ای معقلی است که در بخش پایین آن به صورت برجسته دیده می‌شود. بنا به نوشته متون این مسجد در سال ۳۱۷ ه. ق به همت امیر ابوالفضل زیاری تجدید بنا گردید و در سال ۴۲۰ ه. ق نیز توسط خواجه امیرک دبیر برای آن مناره ای ساخته شد. براساس مرمت‌ها و بازسازی‌ها در قرون مختلف قدمت این بنا از قرون اولیه اسلامی تا صفویه و معاصر تخمین زده می‌شود.

مصلی سبزوار

این بنای آجری واقع در حاشیه جنوبی خیابان مصلی سبزوار واقع شده‌است و مصلی شهر در قرون گذشته بوده‌است که جهت برگزاری نمازهای جمعه و اعیاد مورد استفاده قرار می‌گرفته و مشتمل بر چهار طاقی اصلی (فضای مرکزی)، با گنبدی بر فراز آن و ایوانی بزرگ است. عناصر معماری طرفین ایوان بصورت برج‌های نیم استوانه‌ای نقش پشتیبان پایه‌های طرفین ایوان و جلوگیری از رانش دیوارهای این قسمت را داشته‌اند فضای معماری چهار طاقی انتهای ایوان دارای گنبدی بلند است که به وسیلهٔ آجرهای خفته- راسته پوشش یافته‌است. اگر چه برخی از صاحب نظران بنای مصلی را به دوره سربداریه نسبت می‌دهند اما شیوه ساختمانی آن قابل مقایسه با معماری دوره صفویه است.

کاروانسرای فرامرزخان (رباط کانون)

این بنا در جبهه غربی میدان کارگر شهر سبزوار قرار دارد. رباط کانون از نوع کاروانسراهای چهار ایوانی است که به استناد وقف نامه موجود در سال ۱۲۹۱ ه. ق توسط حاج فرامرزخان سبزواری جهت استفاده زوار رضا در کنار شاهراه خراسان ساخته شده‌است. ورودی این رباط از بخش جنوبی و از طریق یک هشتی به ایوان جنوبی منتهی می‌گردد. صحن رباط روباز بوده و علاوه بر چهار ایوان اصلی غرفه‌هایی نیز مشرف بر صحن ساخته شده‌است. در انتهای غرفه‌ها حجره‌هایی تعبیه شده که در پشت اتاق‌های شمالی، شرقی و غربی سالن‌هایی طویل جهت بارانداز، مال بند یا اصطبل در نظر گرفته شده‌است و هم اکنون قسمتی از این مکان به عنوان موزه مردم‌شناسی تغییر کاربری یافته‌است.

خانه باغ اسکویی

باغ و عمارت موسوم به اسکویی در فاصله ۴ کیلومتری غرب شهر سبزوار و در روستای ابارش واقع است. مجموع مساحت این مکان ده هکتار بوده و عمارت آن در میان باغ ساخته شده‌است. عمارت مزبور در دو طبقه ایجاد گردیده و مشتمل بر طبقه زیر زمین مشتمل بر هشتی، حوض خانه، آب انبار، مطبخ، بادگیرخانه و … می‌باشد. طبقه اول از فضاهایی مانند تالار ستوندار شرقی و شمالی، تالار پذیرایی، حجره‌های نشیمن و … تشکیل شده‌است. از جمله عناصر تزیینی این بنا می‌توان به آجرکاری‌های نمای بنا، گچبری قسمت‌های سر ستون‌ها، حوض خانه و نقاشی بر روی گچبری‌های حوض خانه اشاره نمود. قدمت این باغ و عمارت میان آن متعلق به دوره قاجار و مالک آن نیز خاندان اسکویی است.

مسجد خسرو شیر

این بنا به منار مسجد معروف است و در ۲۰۰ متری روستای خسرو شیر در صد کیلومتری شمال غربی سبزوار واقع گردیده‌است. آنچه از این مسجد باقی‌مانده تنها بخشی از ایوان جنوبی آن است که تزیینات گچی و کتیبه‌های پخته و زیبای دیوارهایش از عظمت و اهمیت آن در دوره آبادانی و رونق حکایت می‌کنند. سبک معماری مسجد از نوع مساجد دو ایوانی است که احتمالاً در دوره سلجوقیان احداث شده و در دوره‌های بعدی مرمت و قسمت‌هایی به آن الحاق شده‌است.

نمایی از مناره خسروگرد

مناره خسروگرد

میل خسروگرد از نوع میل راهیابی است که بر سر راه خراسان بزرگ احداث شده‌است. مناره خسروگرد براساس کتیبهٔ آن در سال ۵۰۵ ه. ق بنیان شده و به عنوان نمادی از معماری آن عصر قابل تأمل است. تزیینات این بنای تاریخی شامل آجرنمای تراش و قالب زده در اشکال و فرم‌های متعدد و متنوع است.

بقعه امامزاده یحیی

این بنا در تقاطع خیابان اسرار و بیهق شهر سبزوار قرار دارد و مشتمل بر فضای داخلی گنبد دار، ایوان و مناره‌ها و دو فضای ارتباطی است. گنبد بقعه با کاشی‌های زیبای فیروزه‌ای رنگ پوشیده شده و نمای بنا از خیابان بیهق نیز با کاشی‌های بسیار نفیس آراسته شده‌است. گویا کهن‌ترین بخش بنا گنبد خانه آن است که با پلان مربع و به صورت چهار ایوانی به سبک ویژه معماری سده هشتم و هفتم ساخته شده‌است. تزیینات نمای بقعه در سال ۱۳۸۰ ه. ق نصب شده و فضای داخلی آن مزین به کاشی، گچ، سنگ و آینه کاری است. این مکان در حال حاضر بعنوان یک زیارتگاه مورد احترام و توجه بوده و مکان تاریخی گردشگری نیز به شمار می‌آید.

آرامگاه حاج ملا هادی سبزواری (اسرار)

حاج ملا هادی سبزواری در سال ۱۲۱۲ ه. ق در سبزوار پای به عرصه حیات نهاد و از همان اوایل به فراگیری علوم دینی پرداخت. پس از عزیمت به شهرهای مشهد و اصفهان به مشهد بازگشت و به تدریس حکمت، فقه و تفسیر مشغول شد. مدتی در کرمان متوطن گردید و سپس به زادگاه خود بازگشت و در مدرسه فصیحیه تدریس آغاز نمود. حاج ملا هادی سبزواری متخلص به اسرار در سال ۱۲۸۹ ه. ق در سن ۷۷ سالگی دار فانی را وداع گفت. از وی آثار ارزشمندی نظیر منظومه فلسفه، شرح منظومه در منطق، شرح لیالی، حاشیه بر تجرید و … بر جای مانده‌است. بنای آرامگاه این فیلسوف بزرگ در ضلع جنوبی میدان کارگر شهر سبزوار واقع است. فضای داخلی آرامگاه شامل طرحی چلیپایی شکل بوده که در آن حجره‌ها و اتاق‌هایی تعبیه گردیده‌است. تزیینات، ترمیم و استحکام بخشی آرامگاه در اوایل سال ۱۳۴۰ ه. ش توسط انجمن آثار ملی انجام شده‌است. کاشی کاری‌های رنگارنگ بر زمینه لاجوردی و گنبد فیروزه‌ای رنگ به بنا جلوه و شکوه خاصی بخشیده‌است. بنای اولیه آرامگاه کمی پس از وفات حاج ملا هادی سبزواری توسط میرزا یوسف مستوفی المالک ساخته شد.

مقبره خانوادگی و آرامگاه میرزا امین التجار مشهدی

بنای این امارت در دوره قاجار احداث گردید که از نظر معماری با طرح و نقشهای مستطیل شکل مشتمل بر صحن کوچک و دو گنبد با تزئینات رسمی بندی و دو اتاق است این آرامگاه مدفن امین التجار مشهدی از بزرگترین بازرگانان سبزوار در دوره قاجاریه می‌باشد. این بنا در سال ۱۳۷۲ با شماره ثبت ۱۲۳۹۷ به جمع آثار باستانی سبزوار پیوست. افراد مدفون در این آرامگاه به شرح ذیل می‌باشند: میرزا محمد صادق امین التجار مشهدی ___ میرزا محمد امینی فرزند میرزا محمد صادق امین التجار ___ حاجیه خانم صغری امینی/علوی/ فرزند میرزا محمد صادق امین التجار ___ سلطان آغا امینی /صبوری/فرزند میرزا محمد صادق امین التجار ___ بیگم آغا علوی /امامی/فرزند میرزا محمد امینی ___ قوام علوی فرزند میرزا محمد امینی ___ بانو حشمت علوی فرزند قوام___ بی بی طوبی امینی فرزند معاون تولیه ___ بانو عذرا کلانتر /علوی/ فرزند نظر علی.

مدرسه فخریه

این بنا در نزدیکی تقاطع خیابان اسرار و خیابان بیهق شهر سبزوار قرار دارد. استاد محمد کریم پیرنیا، پدر معماری سنتی ایران، معمار، محقق، نویسنده، استاد دانشگاه و نظریه‌پرداز معاصر معماری ایران از آن به عنوان قدیمی‌ترین مدرسه ایران یاد کرده است. این مدرسه که به گفته استاد پیرنیا تأسیس آن به زمان فخرالدوله دیلمی در قرن چهارم هجری باز می‌گردد با حدود ۱۱۰۰ سال سابقه حتی از مدارس مشهور نظامیه نیز قدیمی تر است که این خود نشان دهنده جایگاه و مرکزیت فرهنگی و تمدنی دارالمومنین سبزوار در سرزمین پهناور ایران از گذشته‌های دور تا به امروز است. مدرسه فخریه به دلیل قدمت طولانی در بعضی منابع به عنوان مدرسه کهنه نیز معرفی شده است.

آرامگاه بقراط

حاج محمّد حسن بن محمد تقی سبزواری ملقّب به بقراط التولیّه از فضلا و علما و اطبّا و نویسندگان قابل سبزوار است که به تألیف و ترجمه اشتغال داشته است. آثار او عبارتند از:۱. ضیاء العینین فی تذکرة اصحاب الحسین مشتمل بر ده ضؤ؛ ۲. قوانین حفظ الصحّه‏؛ ۳. علاج الامراض‏؛ ۴. دزدان پاریس‏؛ ۵. شهر تاریک‏؛ ۶. مقصر بی‌گناه‏. بقراط علاوه بر ادب و شعر، در حکمت و علم طب هم دستی داشته و بیماران را با داروهای گیاهی و دستورات پزشکی درمان می‌کرده است. بقراط التولیه در حدود سال ۱۲۴۰ خورشیدی در سبزوار زاده شد و در سال ۱۳۲۳ هـ. ش مصادف با سال ۱۳۶۳ ق. در سبزوار درگذشت. آرامگاه بقراط به شمارة ۵۹۰۹ و در تاریخ ۸/۵/۱۳۸۱ به ثبت آثار ملّی و تاریخی رسیده است. آرامگاه وی در حد فاصل میدان کارگر و۲۲بهمن قرار گرفته است.

باستان شناسی

تپه دامغانی

محلات قدیمی سبزوار

کلاه فرنگی -پامنار -سبریز -دروازه عراق -حمام حکیم - پیرنیا -گود انبار - قنبرسیاه -افتخار -نه بام -پادگان عرب ها- جعفرآباد -سروستان - هفت پیچ (قربانی‌ها)-سرده -ارگ -نواش -کوشک -باغ رضوان -عطاملک -آب قصبه -باغ متولی

دورنمای سبزوار رو به قلعه حکومتی - سال ۱۳۱۲

غذاهای محلی سبزوار

غذاهای محلی رایج در سبزوار دارای تنوع و فراوانی بوده و هرکدام از آن‌ها مربوط به یک مقطع زمانی خاص می‌باشد از مشهورترین این غذاها می‌توان به آوجیج- اشکنه- کماج- مسوه- دنی- کاچی- آش جوش بره- آش قوریتی- قلیه بادمجون، علف ماست (شبیه بورانی اسفناج) اشاره نمود.

هنرهای سنتی

در شهرستان سبزوار هنرهای سنتی چه بسا به لحاظ تفنن و چه جهت رفع نیازهای روزمره در گذشته رواج کامل داشته و محصولات هنری در بازارهای پر رونق عرضه می‌شده‌است اما امروزه از آن خلاقیت‌ها و ابداعات و ابتکارات چندان خبری نیست و در معدود کارگاه‌ها، گیوه دوزی، نمد مالی، مسگری، سفالگری، خراطی و سبدبافی به گونه‌ای محدود رواج دارد صرفاً برای تأمین بخش بسیار ناچیزی از نیاز روستاییان می‌باشد و چندان هم با معیارها و مصداق هنرهای سنتی شهرستان تناسب ندارد. در این شهرستان ۴۵ رشته از هنرهای سنتی فعالیت دارند.

گردشگاه‌ها و جاذبه‌های طبیعی

پناهگاه حیات وحش شیر احمد
منطقه شکار ممنوع پروند
آتشکده آذربرزین‌مهر:و به قول اهالی محلی روستای ریوند: خانه دیو، یکی از سه آتشکده بزرگ دوره ساسانیان و آتشکده دهقانان است این آتشکده در ارتفاع ۲۰۶۱ متری از سطح دریا و در کوهستان فشتنق بین شاهرود، سبزوار و در حوالی روستای فشتنق قرار دارد.
چنار ۲۵۰۰ سالهٔ کیذقان
باغ ملی: خیابان اسدآبادی (۵/۱ هکتار)
پارک امام رضا: ۶/۵ هکتار
پارک لاله (معروف به شهربازی): میدان دکتر شریعتی
فلکه نجارآباد:از میادین قدیمی و به نام درشمال شهر سبزوار است که بعنوان نمادی از توسعه وابادانی این شهر به شمار می‌رود و امروزه به میدان صاحب الزمان تغییر نام داده است.
پارک جنگلی شمال شهر (شهدای گمنام): ۷۰ هکتار
پارک ارم: خیابان طالقانی (۷ هکتار)
پارک خطی امید: حاشیه بلوار توحید شهر (۴ هکتار)
پارک بهمن: کمربندی جنوب شهر (۵ هکتار)
رودخانه ششتمد: شهر ششتمد
رودخانه ریوند: ۳۵ کیلومتری سبزوار
رودخانه دلبر: ۲۵ کیلومتری شمال غربی سبزوار
طبیعت جغتای: شهر جغتای شمال غربی سبزوار
مناظر طبیعی روستای طبس: کوهپایه‌های روستای روستای طبس
طبیعت روستای بلاش‌آباد: شمال سبزوار
طبیعت روستای نشیب: روستای نشیب بخش خوشاب (توضیح: شهرستان خوشاب اخیراً از شهرستان سبزوار مستقل شده‌است)
طبیعت روستای استاج: بخش روداب ۵۰ کیلومتری جنوب سبزوار
آبشارهای بفره
آبشار بید
آبشار نورآباد

صنایع دستی

رایج‌ترین و پر رونق‌ترین هنر سنتی شهرستان هنر قالیبافی است که در شهر و روستا رواج دارد اما این هنر هم مثل دیگر هنرهای سنتی رو به زوال است. در حال حاضر قالی بافان سبزواری از طرح‌های مشهدی، تبریزی و کاشانی استفاده می‌کنند که تعداد آن ۲۲ طرح است. در روستای جوین نیز طرح‌های بلوچی و کردی بیشتر توسط بانوان بافته می‌شود. طرح‌ها و نقشه‌های قالی سبزوار مثل دیگر شهرها و روستای خراسان شاد و اصیل و زیباست و در صورت توجه و عنایت بیشتر می‌توان علاوه بر پاسداری از فرهنگ اصیل و هنرهای سنتی، منبع اقتصادی مهمی نیز باشد.

سوغات و بازارهای سنتی

هنوز در گوشه و کنار سبزوار می‌توان با مراکز تولید صنایع دستی و مشاغل سنتی روبرو شد. بازارهایی که همانند سالیان گذشته در آن استاد کاران به کار مشغولند. از جمله این مشاغل سنتی در شهرستان سبزوار می‌توان به آهنگری، خراطی، نمدمالی و نخ تابی اشاره نمود. مهمترین سوغات سبزوار کلوچه زنجفیلی سبزواری است که در میان مردم محلی و گردشگران طرفداران بسیاری دارد.

[نمایش]سوغات شهرهای استان خراسان رضوی

مشاهیر و بزرگان سبزوار

حاج ملا هادی سبزواری: حکیم، فیلسوف عارف قرن ۱۳ صاحب اسرار
ملا حسین واعظ کاشفی: حسین بن علی بیهقی مشهور به ملا حسین واعظ کاشفی ادیب و عالم قرن ۱۰
سید عبدالاعلی موسوی سبزواری: فقیه و مفسر و قرآن‌پژوه بزرگ جهان تشیع و از مفاخر علمی و برجستهٔ اسلام در دورهٔ معاصر است.
شیخ‌الرئیس افسر: نوادهٔ فتحعلی شاه قاجار، نمایندهٔ مجلس و شاعر
ابن یمین: شاعر قرن هشتم هجری
امیر شاهی سبزواری: شاعر قرن نهم هجری- وفات ۸۵۷ هـ. / ۱۴۵۲ م.
سالک سبزواری: شاعر
ضیایی سبزواری: شاعر قرن سیزدهم هجری
تجلّی سبزواری: ادیب و شاعر - (۱۳۰۰–۱۳۶۰) قمری
حسین ممتحنی متخلص به حمید سبزواری: شاعر معروف انقلاب
محمود عنبرانی: شاعر، نویسنده، مترجم و پژوهشگر ایرانی
علی شریعتی: نویسنده و جامعه‌شناس بزرگ ایران و از مفاخر علمی و برجسته در دوره معاصر است.
محمود دولت‌آبادی: آقای رمان ایران - نویسندهٔ رمان کلیدر
دکتر قاسم غنی: وزیر، پزشک و ادیبی که تصحیح دیوان حافظ و رباعیات خیام از آثار اوست.
ابوالفضل بیهقی: تاریخ‌نگار و نویسندهٔ دربار غزنوی. نویسندهٔ تاریخ بیهقی (تاریخ مسعودی)
سید احمد سیادتی: بنیان‌گذار طب کودکان در ایران، از شاگردان دکتر محمد قریب
خواجه نظام‌الملک طوسی: وی از دهقان زادگان بیهق (سبزوار) بود. از آنجا که دانش اندوزی اش در شهر توس (طوس) بود طوسی خوانده می‌شد. وزیر دورهٔ سلجوقیان
عبدالرزاق باشتینی: حاکم نهضت سربداران
وجیه الدین امیر مسعود: حاکم نهضت سربداران
ابوالحسن بیهقی: ظهیرالدین ابوالحسن علی بن ابوالقاسم زید ابن محمد بیهقی معروف به ابن فندق و فرید خراسان حکیم و ادیب مشهور ایران و از ریاضی دانان قرن ششم هجری
عبدالرزاق بغایری: استاد ریاضی و مهندسی در دارالفنون. وی از پیشگامان علم نقشه‌برداری و جغرافیا در ایران بود. تعیین خطوط مرزی و نقشه‌برداری از مرزهای ایران برای اولین بار، تهیهٔ اولین نقشهٔ تهران و ابداع قطب نمای قبله نما از کارهای شاخص اوست.
سعید سلطان‌پور: کارگردان، نمایش نامه نویس و شاعر قبل از انقلاب
محمدتقی شریعتی: پدر دکتر علی شریعتی، پایه‌گذار کانون نشر حقایق اسلام
سید حسن امین: استاد بازنشسته دانشگاه گلاسگو اسکاتلند در رشته حقوق بین‌الملل و مدیرمسئول ماهنامه حافظ
عبدالحسین وهاب‌زاده: دانش‌آموخته رشته بوم شناسی در دانشگاه آیووا آمریکا و مترجم آثار حوزه محیط زیست
امین‌الشریعه سبزواری: از مشاهیر، علما و فضلا و ادبای شیعی در اواخر قاجار
غلامعلی بسکی: حامی بزرگ محیط زیست ایران - پدر طبیعت ایران
محمدباقر سبزواری: معروف به «محقق سبزواری»، از علماء و فقهای شیعه در قرن یازدهم هجری بوده است.
بهزاد نبوی: وزیر صنایع سنگین در زمان میر حسین موسوی و نایب رئیس مجلس ششم شورای اسلامی و فعال سیاسی اصلاح طلب که پدرش سبزواری و از نوادگان حاج ملاهادی سبزواری است.
حسین قندی: آقای تیتر ایران - روزنامه‌نگار
علی اصغر عنابستانی : اولین فرماندار بومی سبزوار بزرگ . استاندار چهارمحال و بختیاری
شیخ عبدالحمید بلاغی سبزواری: فقیه و مجتهد متوفی آذر ماه 1386

نگاره‌هایی از مشاهیر سبزوار

سید عبدالاعلی موسوی سبزواری

محمود دولت‌آبادی

دکتر بسکی

چهره‌های ماندگار سبزوار

اسطوره‌ها و افسانه‌ها

مردم سبزوار معتقدند جنگ ایرانیان و تورانیان در حوالی سبزوار اتفاق افتاده‌است. همین‌طور معتقدند گور سهراب در این شهر و در محل فعلی شهرداری سبزوار قرار داشته‌است و کلاه خود و زره مکشوفه در سال‌های گذشته به موزه آستان قدس رضوی تحویل شده و شهرداری سبزوار در حال حاضر بنای یادبودی بر آن نهاده‌است. هر چند بسیاری داستان رستم و سهراب را اثری اساطیری می‌دانند.^[۱۶] در تاریخ بیهقی (تاریخ مسعودی) مطالبی در این خصوص آمده‌است و در شرح مسافرت شاه طهماسب صفوی به خراسان و گذرش از شهر سبزوار به هنگام اجرای نمایش رستم و سهراب توسط کسانی که برای خیر مقدم به پیشواز شاه آمده‌اند از اینکه مردم سبزوار این گونه با شاهنامه و مضامین آن آشنایند متعجب می‌شود.

دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی

ورزش

شهرهای خواهرخوانده

سبزوار با یک شهر جهان خواهرخوانده است:

زمان	کشور	شهر خواهرخوانده
۲۰۱۰	ایران	کاشان^[۱۷]

گفتاوردها

مولانا جلال‌الدین محمد بلخی معروف به مولوی:^[۱۸]

سبزوار است این جهان بی‌مدار

ما چو بوبکریم در وی خوار و زار

ابوالحسن علی بن زید بیهقی در قرن ششم در باب «مضاف و منسوب به هر شهری» در کتابش نوشته:

«در هر ناحیتی و ولایتی چیزی بود بدان ناحیت و ولایت منسوب، گویند حکمای یونان، زرگران شهر حرّان، ... ادبای بیهق و غرض ازین نسبتها آن بود که در هیچ موضع دیگر مثل این چیزها که یاد کرده آمد، نبود.»^[۱۹]

میرزا سراج:

«سبزوار یکی از شهرهای معظم حکومت‌نشین و آباد خراسان است. بسیار شهرچهٔ مرغوب و خوش آب و هوای قشنگ است. نسبت به سایر شهرهای خراسان پاکیزه و آزاده است.»^{[نیازمند منبع]}

هانری رنه دالمانی در سفرنامهٔ از خراسان تا بختیاری دربارهٔ نام سبزوار:

«شاید به‌مناسبت باغ‌های زیادی که مانند کمربند آن را فراگرفته‌اند، چنین (سبزوار) نامیده می‌شود.»^[۲۰]^[۲۱]

حکایت محمد خوارزمشاه:

حکایت محمد خوارزمشاه کی شهر سبزوار کی همه رافضی باشند به جنگ بگرفت اما جان خواستند گفت آنگه امان دهم کی ازین شهر پیش من به هدیه ابوبکر نامی بیارید.

شد محمد آلپ الغ خوارزمشاه		در قتال سبزوار پر پناه
تنگشان آورد لشکرهای او		اسپهش افتاد در قتل عدو
سجده آوردند پیشش کالامان		حلقه‌مان در گوش کن وا بخش جان
هر خراج و صلتی که بایدت		آن ز ما هر موسمی افزایدت
جان ما آن توست ای شیرخو		پیش ما چندی امانت باش گو
گفت نرهانید از من جان خویش		تا نیاریدم ابوبکری به پیش

https://rxmedson.com/order-meldonium-cheap-canada-pharmacy-online/